Basın dünyası -daha geniş anlamıyla medya dünyası- ile akademik dünya, kendi raylarında ilerleyen iki farklı ekspres gibi olsalar da zaman zaman yollarını kesiştiren hemzemin noktalarda buluşuyorlar.
Bazen moral veren iyi haberlerde…
Bazen can sıkan kötü haberlerde…
Bazen de iyi mi yoksa kötü mü olduğuna kolay karar veremediğimiz ‘durum tespitlerinde’.
Göreceli şeylerde yani…
Şu anda masamın üzerinde üçüncü türden bir ürün var. Bir akademisyenin Erzurum yerel basınını mercek altına aldığı oldukça ilginç makalesi:
Makale ‘Erzurum Yerel Gazetelerinin Haber İçeriklerine Yönelik Bir İnceleme’ başlığı altında uzuyor.
Atatürk Üniversitesi İletişim Fakültesi Araştırma Görevlisi Aslı Köseoğlu’nun bu akademik çalışması 2017 yılında Atatürk İletişim Dergisi’nin 13’üncü sayısında yayımlanmış. Bendeki versiyonu 16 sayfa.
Neler yok ki bu 16 sayfada?
Tarihçe, arşiv notları, rekabet ve birleşme hikayeleri, dönüm noktaları ve isimler…
Bir çırpıda ve bazı bölümlerini hayretler içinde okudum.
Ki bu etkilenme durumu, normalde bilim makaleleri okurken başıma sıkça gelen bir durum değildir. Belki konu doğrudan kendi yaşamımla da ilgili olduğu için böyledir.
Aslı Köseoğlu’nu yürekten kutluyorum.
***
Köseoğlu’nun makalesinde Pusula gazetesiyle ilgili referansları görünce ayrı bir heyecanlandığımı itiraf etmeliyim.
Doğumunun üzerinden henüz on yıl bile geçmemiş bir gazetenin Erzurum kültürüne ve daha geniş anlamda Doğu Anadolu’nun kültürel ve ekonomik gelişimine kattığı artı değerleri objektif bir bilimsel metinde görmek çok güzel.
Başta da dediğim gibi bu, iyi ya da kötü bir haber değil, sadece ‘göreceli bir durum tespiti’.
Biz harikulade iyi bulsak da bazıları bundan hoşnut olmayabilir, doğal olarak…
***
İşte o ilginç makaleden birkaç ayrıntı:
Günlük olarak yayımlanan bu dört gazetenin dijital sayfaları da bulunmakta, gazeteler dijital ortamda okuyucularına özgün haberler sunmakta ve daha sonra basılı gazetelerinde bu haberleri yayınlamaktadırlar.
***
Açıkça farkediliyor; takdire şayan bir emek var bu çalışmada.
Bir araya getirilen bilgi ve referanslar öyle ‘Ol’ deyince olup önünüze serilecek türden şeyler değil. Google çağının öncesine de sarkan bir araştırma bu.
Onun için de bâkir bir konuda önemli bulgular ortaya koyan ve bilimsel değerlendirme-karşılaştırma yapma fırsatı sunan bu araştırmadan ötürü Atatürk Üniversitesi İletişim Fakültesi Araştırma Görevlisi (2017) Aslı Köseoğlu’nu ve değerli hocalarını, gazetemiz ve Erzurum kültür tarihine geçmiş basın kurumları ve basın emekçileri adına tekrar ve yürekten kutluyoruz.
Bazen moral veren iyi haberlerde…
Bazen can sıkan kötü haberlerde…
Bazen de iyi mi yoksa kötü mü olduğuna kolay karar veremediğimiz ‘durum tespitlerinde’.
Göreceli şeylerde yani…
Şu anda masamın üzerinde üçüncü türden bir ürün var. Bir akademisyenin Erzurum yerel basınını mercek altına aldığı oldukça ilginç makalesi:
Makale ‘Erzurum Yerel Gazetelerinin Haber İçeriklerine Yönelik Bir İnceleme’ başlığı altında uzuyor.
Atatürk Üniversitesi İletişim Fakültesi Araştırma Görevlisi Aslı Köseoğlu’nun bu akademik çalışması 2017 yılında Atatürk İletişim Dergisi’nin 13’üncü sayısında yayımlanmış. Bendeki versiyonu 16 sayfa.
Neler yok ki bu 16 sayfada?
Tarihçe, arşiv notları, rekabet ve birleşme hikayeleri, dönüm noktaları ve isimler…
Bir çırpıda ve bazı bölümlerini hayretler içinde okudum.
Ki bu etkilenme durumu, normalde bilim makaleleri okurken başıma sıkça gelen bir durum değildir. Belki konu doğrudan kendi yaşamımla da ilgili olduğu için böyledir.
Aslı Köseoğlu’nu yürekten kutluyorum.
***
Köseoğlu’nun makalesinde Pusula gazetesiyle ilgili referansları görünce ayrı bir heyecanlandığımı itiraf etmeliyim.
Doğumunun üzerinden henüz on yıl bile geçmemiş bir gazetenin Erzurum kültürüne ve daha geniş anlamda Doğu Anadolu’nun kültürel ve ekonomik gelişimine kattığı artı değerleri objektif bir bilimsel metinde görmek çok güzel.
Başta da dediğim gibi bu, iyi ya da kötü bir haber değil, sadece ‘göreceli bir durum tespiti’.
Biz harikulade iyi bulsak da bazıları bundan hoşnut olmayabilir, doğal olarak…
***
İşte o ilginç makaleden birkaç ayrıntı:
- Köseoğlu, Erzurum’da yayınlanan yerel gazetelerin gündemdeki hangi olay veya duruma odaklandığını saptamak için 6 Kasım 2017-17 Kasım 2017 aralığındaki on iki günlük kesite odaklanıyor. O günlerde gazetelerin hangi manşetleri attığını, sütunlarını neyle doldurduğunu inceliyor.
- Köseoğlu, makalesinde yerel basının siyasal ve sosyo-kültürel işlevleriyle ilgi önemli bir referansa yer veriyor: “Yerel basın kamuoyunun harekete geçmesi ya da şehirde yaşayanlar için çalışmaların yatırımların, uygulamaların hayata geçirilmesi noktasında yöneticileri harekete geçirme gücüne sahiptir.” (Vural, 2007:337)
- Anadolu’nun ilk Türkçe gazetesi olan Envar-ı Şarkiyye (Doğunun Işıkları) 1867 yılında yayımlanmıştır (Şeker, 2007:29; Duman, 2000:16).
- Envar-ı Şarkiyye o dönem için çok önemli bir adımdır. Çünkü bu gazete Anadolu toprakla- rında Türkçe olarak yayınlanan ilk gazete olduğundan dönemin koşul ve durumlara ilişkin bilgiler içererek, o zamana ayna tutmaktadır.
- 1908-1923 tarihlerine gelindiğinde Erzurum’da altı gazete yayımlandığı görülmektedir. Bunlardan ilki Erzurum’un ilk özel gazetesi olan Ha- dikat-ül-Ahrar’dır. Daha sonra Bingöl, Sadayı Şark, Farık, Mektep Duyguları ve Albayrak gazeteleri yayımlanmıştır (Alyanak, 1999:38-46).
- 14 Mart 1914 tarihinde yayın hayatına başlayan Albayrak, Ermenice yayınlara karşı çıkarılmış, Rus işgali ile yayın hayatına son vermiş, işgalden sonra yeniden yayımlanmaya başlamıştır (Şirin, 2009:210).
- Basın İlan Kurumu tarafından gazetelerin kalitesini arttırmak için aynı çizgide yayın yapan gazeteleri tek çatı altında birleştirme fikri ortaya konmuş, bu fikir 16 Ocak 2012 tarihinde Erzurum’da hayata geçirilerek; 16 gazete 4 gazetenin bünyesinde toplanmıştır. Doğu Anadolu Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Feridun Fazıl Özsoy’un da destek verdiği birleşme, 16 Ocak 2012 tarihinde gerçekleşmiş ve yayımlanmakta olan 16 gazete, dört gazete çatısı altında birleşmiştir. Böylece Albayrak, Dava, Doğudan Doğan Güneş, Erzurum, Göktürk, Haber Doğu, Kurtuluş, Manşet, Olaylara Yorum, Sıla ve Ufuk 2000 gazetelerinin, 16 Ocak 2012 tarihli dilekçeleri ile resmî ilân yayınlama hakkından feragat ederek, üçerli gruplar halinde Doğu Ekspres (Şubat 2012’de adını Erzurum Hâkimiyet olarak değiştirmiş ve Mart 2013’te Pusula gazetesi tarafından satın alınmıştır), Milletin Sesi, Palandöken ve Yeni Kuşak gazetelerine katılmaları ile gazete sayısı dörde düşmüştür (Işık M. Eşitti, 2014:61- 62).
- Zaman içerisinde isimler değişmiş ve 2017 itibari ile Erzurum’un yerel gazeteler şunlar olmuş: Pusula, Güne Bakış, Milletin Sesi, Yeni Gün…
Günlük olarak yayımlanan bu dört gazetenin dijital sayfaları da bulunmakta, gazeteler dijital ortamda okuyucularına özgün haberler sunmakta ve daha sonra basılı gazetelerinde bu haberleri yayınlamaktadırlar.
- Araştırmanın yapıldığı 6 Kasım-17 Kasım 2017 tarihleri arasında gazetelerde toplam 429 haber yayımlanmış, en fazla haberin Pusula’da yayımlandığı görülmüş, bu gazeteyi sırasıyla Yeni Gün, Güne Bakış ve Milletin Sesi takip etmiştir.
- Pusula Gazetesi’nin sayfalarında en çok (81 haberle) yerel haberlere yer verdiği görülmüş, bölgesel haber sayısı 31 olarak belirlenmiştir. Bölgesel haberlerde Ağrı, Van, Muş, Iğdır gibi şehirlerde meydana gelen olayları ya da hizmetleri içermektedir. Gazetede yayımlanan ulusal haber sayısı 27 olurken bu haberlerin 16 tanesinin siyasi içerikli olduğu görülmüş, geriye kalanların sağlık ve ekonomi haberlerinden oluştuğu tespit edilmiştir.
- Araştırma süresi boyunca en fazla ulusal haberin yine Pusula Gazetesi’nde yayınlandığı görülmektedir. Güncel haber kategorisinde 9 habere yer veren Pusula, bu kategoride ülkede meydana gelen kazalara, ülke geneli hava durumu raporlarına yer vermiş, spor kategorisinde ise haber yayınlamamıştır.
- Pusula Gazetesi yerel haber bağlamında 18 haber ile ekonomi haberlerine ağırlık verirken, ulusal (7) ve bölgesel (14) haber kategorisinde güncel haberlere ağırlık vermektedir.
***
Açıkça farkediliyor; takdire şayan bir emek var bu çalışmada.
Bir araya getirilen bilgi ve referanslar öyle ‘Ol’ deyince olup önünüze serilecek türden şeyler değil. Google çağının öncesine de sarkan bir araştırma bu.
Onun için de bâkir bir konuda önemli bulgular ortaya koyan ve bilimsel değerlendirme-karşılaştırma yapma fırsatı sunan bu araştırmadan ötürü Atatürk Üniversitesi İletişim Fakültesi Araştırma Görevlisi (2017) Aslı Köseoğlu’nu ve değerli hocalarını, gazetemiz ve Erzurum kültür tarihine geçmiş basın kurumları ve basın emekçileri adına tekrar ve yürekten kutluyoruz.