Erzurum’daki süt üreticileri, artan maliyetlere rağmen düşük fiyatlarla süt satmak zorunda kalmaları nedeniyle zor bir süreçten geçiyor.
Üreticiler zarar ediyor, hayvanlar kesime gidiyor
Süt üreticileri, şu anda 1 litre sütün maliyetinin 21 TL’ye ulaştığını, ancak ortalama 14,65 TL’ye süt satmak zorunda kaldıklarını belirtiyor. Artan yem, elektrik, mazot ve işçilik maliyetleri karşısında zorlanan üreticiler, Ulusal Süt Konseyi’nin fiyat belirleme sürecinin kendilerini zarar ettirdiğini savunuyor. Üreticiler, süt satışından elde ettikleri gelirle hayvanlarının bakımını ve işletmelerinin faaliyetlerini sürdüremediklerini, bu yüzden ineklerini satmayı veya kesime göndermeyi düşündüklerini dile getiriyor.
Yerel üretici sıkışıyor
Üreticiler, tarımsal örgütlerin güçlendirilmemesi ve kooperatiflerin işlevsiz kalmasının sektördeki sorunları daha da derinleştirdiğini ifade ediyor. Dışarıdan gelen ucuz süt, yerel üreticilerin rekabet gücünü düşürerek onları daha da zor durumda bırakıyor.
Alaca Köyü Tarımsal Kalkınma Kooperatif Başkanı Haydar Kavurmacı, sütlerini satamadıkları için zararlarının arttığını ve bu durumun uzun vadede sektörü daha da daraltacağını söyledi. Kavurmacı, “Siz tüccar olsanız satamadığınız bir malı üretir misiniz? Çiftçiler gerçek anlamda örgütlenemiyor. Ben aradığım zaman müşteri bulamıyorum. Bizi sıkıştırıyorlar. Yani, ‘Üretmeyin artık, bunu bırakın, başka işler yapın’ diyorlar. Bakalım bunun sonu ne olacak? Tarımsal örgütleri güçlendirmiyorlar. Bizim üniversitemiz, vilayetimiz, belediyemiz, yetkililerimiz düşünmüyor ki sütü üreten bu insanlar... ‘Şu tüccarı üreticinin sırtından bir indirelim de şunları bir güçlendirelim’ demiyorlar. Kooperatifler başarısız derler. Sütü satamadığı için hayvanını kesen de var. Bu bölgede 50 hayvanın üstünde hayvana sahip olan 7 tane arkadaşımız işini bıraktı. Bunu üzülerek söylüyorum” dedi.
Süt ve süt ürünleri arasındaki dengesizlik
Süt fiyatlarının düşmesine rağmen tereyağı gibi diğer süt ürünlerinin fiyatlarında düşüş yaşanmaması, üreticiler arasında tepkilere neden oluyor. Üreticiler, süt ürünleri fiyatlarının sabit kaldığını ya da arttığını, ancak kendilerinin maliyetlerin altında fiyatlarla süt satmak zorunda bırakıldığını belirtiyor.
Borsa bizi ayakta tutuyor
Pasinler ilçesinde besicilik yapan Numan Bektaş da Ticaret Borsası’nın sütlerin bir kısmını topladığını kaydederek şöyle konuştu; “Şu an Ticaret Borsası olmasa süt ölmüş durumda. Borsa bizi ayakta tutuyor, 14.65’ten alıyor eski fiyattan. Ben de sütümü oraya veriyorum. Olmasa zaten şu an dışarıdaki sokak sütçüsü dediklerimiz 10-12 TL arasında alıyorlar. Süt 14.65 TL iken tereyağı 200 TL’ydi. Şimdi tereyağı 300 TL’ye çıkmış ama süt fiyatı ne hikmetse 10 liraya düşürüyorlar. Bahaneleri de şu; ‘süt fazlası var’… Erzurum gibi bir yerde Doğu Anadolu’da her taraf kış… Nasıl süt fazlası olabilir? Yıllardır çözemediğimiz bir mesele. Bize bir yem paritesi uygulamasına geçmedi bakanlık. Böyle bir parite yok. Şu an satışların maliyetin altında. 17 TL’den alsalar bile az. O bile kâr sağlamıyor. Bu politikalar insanları zorladıkça üreticiler memleketi terk ediyorlar. Biz ticaretçi değil, üreticiyiz. Ticaretçi malını alır, koyar deposuna, bekler. Malın fiyatı düştüğü zaman der ki ‘aldım da kar edemedim. İşte maliyetine vereyim’. Bizimki öyle değil. Biz çalışarak zarar ediyoruz. Bir işletmede, normal aile işletmelerinde bir asgari ücret kalırsa çalışan adama, inanın büyük bir başarı. Şu anda öyle durum. Bir sürü giderimiz de var. Süte düzgün değer versinler. Bizim insanımız çalışkan. Gerekirse hayvanını bir odaya alır yine bakar.”
Sektörde kriz derinleşiyor
Üreticiler, Ulusal Süt Konseyi’nin belirlediği 17,15 TL’lik tavsiye fiyatının altında süt satmak zorunda kalıyor. Yaz döneminde elde edilen kârın zararları kapatmak için kullanıldığı, ancak bu durumun uzun vadede sürdürülebilir olmadığını ifade ediyorlar.
Yerel süt üreticileri, hükümetin ve ilgili kurumların acil müdahalede bulunmasını, tarımsal örgütlerin güçlendirilmesini ve fiyat politikalarının gözden geçirilmesini talep ediyor. Aksi takdirde Erzurum’da süt üretiminin büyük ölçüde azalabileceği ve hayvancılık sektörünün ciddi zarar görebileceği uyarısında bulunuyorlar.
Yağmurcuk Tarımsal Kalkınma Kooperatif Başkanı Abdulcelil Abuşoğlu ise, “Ulusal Süt Konseyi bir fiyat açıkladı. Bunun yaptırımını uygulamıyorsanız ne diye fiyat açıklıyorsunuz? Mandıracılar bu fiyattan süt alamayız diyorlar. O zaman açıklamanın manası ne? Bu duruma daha ne kadar direnebiliriz bilmiyorum. Biz burada yerli ve milli üretim yapıyoruz. Kooperatif olarak zararına çalışıyoruz. Buna bir çözüm bulamıyorlarsa biz de bunu bırakalım, hiç yapmayalım. İki arada bir derede kalmış durumdayız” diye konuştu.
Manolya Bulut
