Erzurum DT'nin dünü, bugünü ve yarını…

27 Mart Dünya Tiyatro Günü kapsamında insanlık tarihini kitlesel olarak en çok etkileyen sanat dallarından biri olan tiyatroyu, başarılı işlere imza atmış bir tiyatrocu olan Erzurum Devlet Tiyatrosu Müdürü Ergenekon Cemil Başdoğan PUSULA’ya konuştu.

Köklü geçmişi ve gönüllerdeki ayrıcalıklı yeri ile Erzurum Devlet Tiyatrosu’nun dününü, bugününü konuşurken akıllara şüphesiz ilk gelen Mumcu Caddesi’nde yer alan ve ahşap yapısı ile göz dolduran eski devlet tiyatro binası oluyor. Elim bir yangında kül olan tiyatro binası yıllar geçse dahi Erzurum seyircisinin aklına kazındı. Yaşananlara rağmen seyircisiyle buluşmaktan geri durmayan Erzurum Devlet Tiyatrosu, sanat faaliyetlerine bir hastane kompleksi içerisinde yer alan salonda devam etti. Aradan geçen 7 yılın ardından kendi sahnesine ve binasına kavuşan oyuncular ve tiyatroseverler, sezonun açılışını Devlet Tiyatroları Genel Müdürü Tamer Karadağlı ve Genel Müdür Yardımcısı Emre Başer’in gerçekleştirdiği bir program ile kutladı.

Kurulduğu günden bu yana 3 bin 875 temsil ile 947 bin 496 seyirciye ulaşan Erzurum Devlet Tiyatrosu; ilk günkü heyecanla halen seyircisi ile buluşmaya ve perde demeye devam ediyor. Kemikleşmiş tiyatro seyircisi ile dikkatleri çeken Erzurum Devlet Tiyatrosu, geçtiğimiz sezonu yüzde 98,68 gibi bir doluluk oranı ile kapatarak göz doldurmayı başardı.

Köklü bir kurum olan Erzurum Devlet Tiyatrosunun temelleri nasıl atıldı?

Şehirde tiyatro adına ilk temsiller 1977 yılında Ankara’dan Erzurum’a gelen turneler vasıtasıyla gerçekleştiriliyor. İlk temsil ise 12 Mart 1977 yılında Ankara’dan gelen ‘Koca Sinan’ oyunu ile yapılıyor. Oyunu Erzurum halkı çok yoğun bir ilgi göstererek izliyor. İlerleyen dönemlerde ise kültür sanat aktivitelerinin turneler aracılığıyla yapılması yeterli gelmeyince dönemin Kültür Bakanı İstemihan Talay ve Devlet Tiyatroları Genel Müdürü Bozkurt Kuruç tarafından 12 Aralık 1997 yılında Erzurum’da ilk kez Devlet Tiyatrolarının temelleri kalıcı olarak atılıyor.

Erzurum Devlet Tiyatrosu’nda perde 1997 yılında ‘Can Bebek’ ile açılıyor, o dönemin atmosferi, ilk oyuna gelen tepkiler nasıldı?

Erzurum’da sahnelenen ilk oyun Ergun Sav’ın yazdığı ‘Can Bebek’ adlı eser olmuş. Ensar Kılıç’ın yönettiği bu oyunun döneme damga vurduğunu söylemek mümkün. Soğuk bir kış gününde seyircisiyle buluşmanın heyecanını yaşayan oyuncuların hislerini tarif etmek çok zor olacaktır. Aynı zamanda kapanmamak üzere bir daimî sahnenin Erzurum’a kurulmuş olması halkı mutlu eden sebeplerin başında geliyor. O döneme dönüp baktığınızda canlı olarak bir oyunu sahnede izleyen seyircinin mutluluğunu tarif etmek pek mümkün olmayacaktır. O günden bugüne ilk günkü heyecan ile 28 yıldır Devlet Tiyatrosu aralıksız olarak seyircisiyle buluşmaya devam ediyor.

“Sanatsal faaliyetlere ulaşmanın zor olduğu, teknolojinin henüz bu kadar gelişmediği dönemlerde seyircinin ilgisi neyse, bugün de aynı.. Başdoğan, cep telefonlarının dikkati dağıtmasına rağmen tiyatroseverlerin uzun saatler kapalı mekanlarda vakit geçirecek kadar oyunları sevdiğini söylüyor.”

Erzurum’da tiyatroya olan ilgi ne durumda?

Erzurum geneline baktığımızda var olan iki üniversite öğrencilerinin ve bunun yanı sıra yerli halkın tiyatroya büyük bir ilgisi var. Erzurum’da yıllardan beri süregelen bir kemikleşmiş tiyatro seyircisinin varlığından bahsedebiliriz. Elimizdeki rakamlara baktığımızda bunu çok rahat görebiliyoruz. Geçen sezon yüzde 98,68 gibi bir doluluk oranına sahiptik. Bu oranın ise en az yüzde 80’lik kısmını Erzurum’un yerli halkı oluşturuyor. Bu sebeple de Erzurum insanının tiyatroya, sanata nasıl sahip çıktığını, ilgi gösterdiğini görebiliyoruz. Yıllar içerisinde yükselen bir ivmenin kaydedildiğini söyleyebiliriz. Örneğin geçen sezon 286 temsil yapmışız ve 65 bin 400 seyirciye ulaşmışız. Bu sezon ise 185 temsil ile de ortalama 50 bin seyirciyle buluştuk.

“Erzurum’da yarım asır önce başlayan tiyatro serüveni yıllar geçmesine rağmen popülerliğini sürdürüyor. Tiyatroya sahip çıkan Erzurum seyircisi, ilk günkü heyecanla her sezon perdenin aralanmasını bekliyor. İstatistiklere bakıldığında da görünüyor ki,  oyunları seyreden tiyatroseverlerin yüzde 80’ini yerli halk oluşturuyor.”

Sezon boyunca Erzurum Devlet Tiyatrosu olarak kendi sahnenizde kaç oyun sergilediniz, bu oyunların kaçı turnede temsil edildi?

2024-2025 tiyatro sezonu boyunca kendi sahnemizde oynadığımız 142 temsilimiz var. Toplam 15 oyunun 4 tanesi ise dışarıdan geliyor, geri kalan 11 oyun ise bizim sahneye koyduklarımızdan oluşuyor. 7 farklı oyun ile de turnede 43 temsil yapmışız. Toplam olarak sezon boyunca 185 temsil ile seyircimiz ile bir araya geldik. Sezon sonuna kadar bu sayının 250 civarında olacağını düşünüyoruz. Nisan’da ise çeşitli festival turnelerimiz başlıyor. Bu kapsamda da Erzurum Devlet Tiyatrosunu Bursa, Antep ve Ankara’da temsil edeceğiz.

Tiyatroseverleri yeni oyunlar bekliyor mu?

Elbette. Bu yıl seyircimizle sezon başından beri ‘Dokuz Beş Müzikali’, ‘Ayaktakımı Arasında’, ‘Harika Bir Fikir’, ‘Don Kişot’, ‘Ormandaki Dev’ ve ‘Gece Yarısından Önce Döneceğim’ oyunları ile buluştuk. Bu sezon itibariyle Devlet Tiyatrolarının 75. yılı kapsamında tüm bölgelerimizin bir müzikal ile sahneye çıkmaları talimatı geldi. Bizde bu kapsamda perdelerimizi ‘Dokuz Beş Müzikali’ ile açmıştık ve oyunumuz çok büyük bir ilgi de görmüştü. Ardından oynadığımız diğer yetişkin ve çocuk oyunlarına da büyük bir ilgi siz konusuydu. 4 yetişkin 2 çocuk oyunuyla da sezonu kapatmayı hedefliyoruz.

Erzurum’da Devlet Tiyatrosu olarak 3 ayrı mekânda oyunlar temsil edildi. Şu anki mevcut salon bir tiyatro oyununun sergilenmesi için yeterli donanımda mı?

Her binanın bir ruhu olduğunu düşünüyorum. Mumcu'da kurulan ilk tiyatro binasının ruhu, dokusu farklıydı, şimdiki binanın ruhu ise bambaşka. Zaman değişiyor ve buna paralel olarak da yapılar değişiklik gösteriyor. Şu an Erzurum Devlet Tiyatrosunun kullandığı bina 299 kişilik kapasitesi, akustiği ve birçok avantajıyla bir oyunun sergilenmesi için uygun bir mekan. Özellikle deprem bölgesinde olan bir şehir olduğumuz için binanın önünde bir toplanma alanının olması gibi pek çok önemli fiziki detaylara da sahibiz. Hem konum olarak hem de bina olarak biz sahnemizden çok memnunuz.

 “Bünyesindeki 40 kişilik sanatçı kadrosuyla seyirci karşısına çıkan Erzurum Devlet Tiyatrosu, hafızalara kazınan oyunlarıyla da dikkat çekiyor. Birçok oyunla onlarca temsil yapan ekip, bir sezonda binlerce kişiye ulaşıyor. Seyir zevkinin yüksek olduğu oyunlar arasında bulunan ‘Kafkas Tebeşir Dairesi’ bunlardan yalnızca biri..”

Geçmişten bugüne akıllara kazınan, seyircinin defalarca izlediği oyunlar var mı?

Geçmiş sezonlarda açılışını yaptığımız Palto adlı oyunumuz, toplamda 66 temsil yaptı ve 7 bin 400 seyirciye ulaştı. Bir diğer unutulmaz oyunumuz ise 66 temsille 4 bin 800 seyirciye ulaşan Yeşilçam oyunumuz oldu. ‘Eskicinin Tazesi’ ise yine büyük ilgi gören oyunlarımızdan birisiydi. Geçmişe baktığımızda ise art arda oynanan ve unutulmaz oyunlara ‘Kafkas Tebeşir Dairesi’ni örnek verebiliriz. Bu oyunumuz 2007 yılında sergilenmiş ve hala izleri devam ediyor. Seyircimiz hemen hemen her oyunun altına ‘Kafkas Tebeşir Dairesi’ oyununu hatırlatan not düşer. ‘Memurun Faslı’ adlı oyun ise 15 Ocak 2004 yılında perde demiş ama hala etkisi devam eden oyunlarımızın başında geliyor. Bu oyunlara ek olarak ise ‘Cumhuriyetin İlk Sadası’, ‘Resimli Osmanlı Tarihi’ de hala akıllara kazınan oyunlardan.