Bu gün ki yazımızda ise Türkiye Büyük Millet Meclisine karşı çıkan isyanlara karşı alınan tedbirler, Sevr Antlaşması ve Bilecik Görüşmelerini irdelemeye çalışacağız.
1) Hıyaneti vataniye kanunu çıkarıldı. Vatana ihanet edenlerin cezalandırılmasına yönelik 29 Nisan 1920 tarihinde çıkarılan etkili bir kanundur.
2) Firariler kanunu çıkarıldı. 18 Eylül 1920 tarihinde çıkarılan bir kanundur. Bu kanunun amacı ise asker kaçakları önlemek ve sayısının azalmasının önüne geçmekti.
3) İstiklal Mahkemeleri kuruldu. Firariler kanununa işlerlik kazandırmak amacıyla bu mahkemeler kurulmuştur. 18 Eylül 1920 itibariyle birinci dönem İstiklal Mahkemeleri resmen kurulmuştur. İstiklal Mahkemelerinin üyeleri milletvekilleridir. Bu ise meclisin yargı yetkisini kullandığı gösterir. Seyyar mahkemelerdir. Olayın olduğu yerde kurulur veyahut suçlunun bulunduğu yere gidilirdi. İstiklal Mahkemeleri TBMM’ye karşı isyanlarda, Tekâlif-i Milliye Emirlerini uygulamada, Şeyh Sait İsyancılarını yargılamada ve İzmir Suikastı faillerini yargılamada görev almıştır. Menemen İsyancıların yargılanmasında İstiklal Mahkemeleri kurulmamıştır.
4) İstanbul Hükümeti ve üyeleri hakkında idam kararı alındı. Aynısı ilk etapta İstanbul hükümeti tarafından Anadolu hareketinin liderleri için alınmıştı. Burada kısasa kısas ilkesi esas alınmıştır.
5) İstanbul Hükümeti ve üyeleri hakkında ölüm fetvası çıkarıldı. Aynı durumda İstanbul’da Anadolu hareketinin liderleri içinde yapılmıştı. Burada da yine kısasa kısas ilkesi esas alınmıştır.
6) İstanbul ile tüm haberleşme kesildi.
7) Halka doğru bir bilginin ulaşabilmesi amacıyla 06 Nisan 1920’de Anadolu Ajansı kurulmuş oldu.
SEVR ANTLAŞMASI
Paris Barış Konferansında İtilaf Devletleri Osmanlı Devleti paylaşmak konusunda anlaşamamışlardır. O yüzden devletimizle yapılacak antlaşmayı sonraya bıraktılar. İtilaf Devletleri, Fransa’nın Sevr kasabasında Seramik Müzesinde antlaşmayı hazırladı ve bizlere imzalattırdılar. Aslında bu antlaşmanın ana taslağı İtalya’nın San Remo kentin de çizilmişti. Mustafa Kemal ve Ankara bu antlaşmaya imza atanları vatan haini ilan etmiş ve antlaşmayı yok saymıştı. İngiltere, Fransa, İtalya ve Japonya öncülüğünde antlaşma imzalandı. ABD ile savaşa girmediğimiz için, SSCB ise Milletler Cemiyetine dâhil olmadığı için imza atan devletlerarasında yoktur. Bu antlaşmayı Tevfik Bey, Mehmet Hadi Bey ve Halis Beyler imzalamıştır. Sevr ölü doğmuştur, nedeni meclisin onayında geçmemiştir. 433 maddeden oluşmaktadır. İtilaf Devletleri, Sevr Antlaşması yürürlüğe sokabilmek için Yunanlıların Bursa ve Uşağı işgal etmesini istemiştir.
1) Boğazlarda ayrı bayrağı ve bütçesi olan bir komisyon kurulacaktır. Bu devlet içinde devletin kurulması demektir. Türklerin boğazlar üzerinde ki hakkı yok sayılmıştır. İtilaf Devletlerinin boğazlar konusunda birbiri ile anlaşamadığının göstergesidir.
2) İstanbul, Osmanlı Devletinde kalacak; fakat azınlık hakları gözetilmezse elinden alınacaktır.
3) Doğuda bağımsız bir Ermeni Devleti, özerk bir Kürt Devleti kurulacaktır.
4) Mecburi bir askerlik olmayacak, sadece iç güvenliğin sağlanabilmesi için 50700 asker bulundurulacaktır.
5) Donanma gücü olmayacaktır.
6) Kapitülasyonlar her devlete tanınacaktır.
7) Azınlık hakları genişletilecektir.
8) Osmanlı Devleti savaş tazminatı ödeyecektir.
9) Ege Adaları Yunanlılara, On İki ve Rodos Adası ise İtalyanlara verilecektir.
10) Musul İngiltere bırakılacaktır. Güneybatı Anadolu İtalyanlara, Doğu Trakya ve İzmir Yunanlılara verilecektir.
11) Osmanlı Devleti Devletinin ekonomisi İtilaf Devletlerinin elinde bir komisyon tarafından yönetilecektir.
12) Hicaz’da bir krallık kurulacaktır.
BİLECİK GÖRÜŞMELERİ
5 Aralık 1920
Milli mücadele açısından önemlidir. İstanbul Hükümeti ilk defa TBMM hukuken tanımıştır. Dönemin sadrazamı Tevfik Bey, Dâhiliye Nazırı Ahmet İzzet Paşa ve Bahriye Nazırı Salih Paşa’yı Ankara’daki oluşumla görüşmeye göndermiştir. O dönem görüşmede Mustafa Kemal ve İsmet İnönü vardır. Çerkez Ethem, İsmet İnönü ile anlaşamayınca Eskişehir’de heyetten ayrılmıştır. Bilecik Görüşmelerinde Mustafa Kemal, İstanbul Hükümetini tanımadıklarını ve onlarla o hükümetin görevlileri olarak görüşmeyeceklerini ifade etti. Hatta 1921 yılına kadar heyet üyeleri Ankara’da bekletildi. Heyet üyeleri Ankara’yı ve meclisi tanıdılar ve elde ettikleri izlenimleri İstanbul’a taşıdılar.
1) Hıyaneti vataniye kanunu çıkarıldı. Vatana ihanet edenlerin cezalandırılmasına yönelik 29 Nisan 1920 tarihinde çıkarılan etkili bir kanundur.
2) Firariler kanunu çıkarıldı. 18 Eylül 1920 tarihinde çıkarılan bir kanundur. Bu kanunun amacı ise asker kaçakları önlemek ve sayısının azalmasının önüne geçmekti.
3) İstiklal Mahkemeleri kuruldu. Firariler kanununa işlerlik kazandırmak amacıyla bu mahkemeler kurulmuştur. 18 Eylül 1920 itibariyle birinci dönem İstiklal Mahkemeleri resmen kurulmuştur. İstiklal Mahkemelerinin üyeleri milletvekilleridir. Bu ise meclisin yargı yetkisini kullandığı gösterir. Seyyar mahkemelerdir. Olayın olduğu yerde kurulur veyahut suçlunun bulunduğu yere gidilirdi. İstiklal Mahkemeleri TBMM’ye karşı isyanlarda, Tekâlif-i Milliye Emirlerini uygulamada, Şeyh Sait İsyancılarını yargılamada ve İzmir Suikastı faillerini yargılamada görev almıştır. Menemen İsyancıların yargılanmasında İstiklal Mahkemeleri kurulmamıştır.
4) İstanbul Hükümeti ve üyeleri hakkında idam kararı alındı. Aynısı ilk etapta İstanbul hükümeti tarafından Anadolu hareketinin liderleri için alınmıştı. Burada kısasa kısas ilkesi esas alınmıştır.
5) İstanbul Hükümeti ve üyeleri hakkında ölüm fetvası çıkarıldı. Aynı durumda İstanbul’da Anadolu hareketinin liderleri içinde yapılmıştı. Burada da yine kısasa kısas ilkesi esas alınmıştır.
6) İstanbul ile tüm haberleşme kesildi.
7) Halka doğru bir bilginin ulaşabilmesi amacıyla 06 Nisan 1920’de Anadolu Ajansı kurulmuş oldu.
SEVR ANTLAŞMASI
Paris Barış Konferansında İtilaf Devletleri Osmanlı Devleti paylaşmak konusunda anlaşamamışlardır. O yüzden devletimizle yapılacak antlaşmayı sonraya bıraktılar. İtilaf Devletleri, Fransa’nın Sevr kasabasında Seramik Müzesinde antlaşmayı hazırladı ve bizlere imzalattırdılar. Aslında bu antlaşmanın ana taslağı İtalya’nın San Remo kentin de çizilmişti. Mustafa Kemal ve Ankara bu antlaşmaya imza atanları vatan haini ilan etmiş ve antlaşmayı yok saymıştı. İngiltere, Fransa, İtalya ve Japonya öncülüğünde antlaşma imzalandı. ABD ile savaşa girmediğimiz için, SSCB ise Milletler Cemiyetine dâhil olmadığı için imza atan devletlerarasında yoktur. Bu antlaşmayı Tevfik Bey, Mehmet Hadi Bey ve Halis Beyler imzalamıştır. Sevr ölü doğmuştur, nedeni meclisin onayında geçmemiştir. 433 maddeden oluşmaktadır. İtilaf Devletleri, Sevr Antlaşması yürürlüğe sokabilmek için Yunanlıların Bursa ve Uşağı işgal etmesini istemiştir.
1) Boğazlarda ayrı bayrağı ve bütçesi olan bir komisyon kurulacaktır. Bu devlet içinde devletin kurulması demektir. Türklerin boğazlar üzerinde ki hakkı yok sayılmıştır. İtilaf Devletlerinin boğazlar konusunda birbiri ile anlaşamadığının göstergesidir.
2) İstanbul, Osmanlı Devletinde kalacak; fakat azınlık hakları gözetilmezse elinden alınacaktır.
3) Doğuda bağımsız bir Ermeni Devleti, özerk bir Kürt Devleti kurulacaktır.
4) Mecburi bir askerlik olmayacak, sadece iç güvenliğin sağlanabilmesi için 50700 asker bulundurulacaktır.
5) Donanma gücü olmayacaktır.
6) Kapitülasyonlar her devlete tanınacaktır.
7) Azınlık hakları genişletilecektir.
8) Osmanlı Devleti savaş tazminatı ödeyecektir.
9) Ege Adaları Yunanlılara, On İki ve Rodos Adası ise İtalyanlara verilecektir.
10) Musul İngiltere bırakılacaktır. Güneybatı Anadolu İtalyanlara, Doğu Trakya ve İzmir Yunanlılara verilecektir.
11) Osmanlı Devleti Devletinin ekonomisi İtilaf Devletlerinin elinde bir komisyon tarafından yönetilecektir.
12) Hicaz’da bir krallık kurulacaktır.
BİLECİK GÖRÜŞMELERİ
5 Aralık 1920
Milli mücadele açısından önemlidir. İstanbul Hükümeti ilk defa TBMM hukuken tanımıştır. Dönemin sadrazamı Tevfik Bey, Dâhiliye Nazırı Ahmet İzzet Paşa ve Bahriye Nazırı Salih Paşa’yı Ankara’daki oluşumla görüşmeye göndermiştir. O dönem görüşmede Mustafa Kemal ve İsmet İnönü vardır. Çerkez Ethem, İsmet İnönü ile anlaşamayınca Eskişehir’de heyetten ayrılmıştır. Bilecik Görüşmelerinde Mustafa Kemal, İstanbul Hükümetini tanımadıklarını ve onlarla o hükümetin görevlileri olarak görüşmeyeceklerini ifade etti. Hatta 1921 yılına kadar heyet üyeleri Ankara’da bekletildi. Heyet üyeleri Ankara’yı ve meclisi tanıdılar ve elde ettikleri izlenimleri İstanbul’a taşıdılar.
