Bu hafta cumartesi gününden itibaren başlattığımız hukuk yazı dizimize kaldığımız yerden devam ediyoruz. Kişi hukuku konu başlıkları içerisinde yer alan konulardan biride hısımlıktır. Anne, baba, çocuk, dede, babaanne, anneanne arasında ki hısımlık üst-soy alt-soy hısımlığıdır. Amca, dayı, teyze, hala, kardeş ve kuzenler ise yansoy akrabalardır. Üst-alt soy aynı zamanda düz hat hısımlığı veya usulü füru olarak bilinir. Yan soy ise civar akrabalıktır. İki kişinin evlenmesi ve akraba ilişkisinin kurulması kayın hısımlığıdır. Kayın hısımlığında eşler birbirine hısım değillerdir. Eş, diğer eşin akrabaları ile hısım olur. Eşlerin akrabaları birbirine hısım olmaz. Evlilik sona erse bile kayın hısımlığı sona ermez. Evlatlık edinilmesiyle ortaya çıkan suni hısımlıktır. Evlat edinilen ile eden arasında 18 yaş farkın olması ve evlat edinen kişinin de en az 30 yaşında veya 5 yıllık evli olması şarttır. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olma, maddi durum, ilaç kullanmama ve deneme süresini başarılı bitirme ise diğer şartlardır. Evlat edinme de hukuki bağ sona ererse hısımlıkta sona erer. Kişinin sahip olduğu hak ve fiil ehliyeti ise kişi hukukunda önemlidir. Hak ehliyeti hak ve borç sahibi olabilme, medeni haklardan yararlanabilmedir. Hak ehliyeti pasiftir, yani bir işlem yapılmasına bir irade açıklamasında bulunmasına gerek yoktur. Tüzel kişilerin hak ehliyeti ise, onların kanunun öngördüğü şekilde kurulmuş olmalarıyla başlar. Gerçek kişilerle sağ doğmuş olmak hak ehliyetimizi kazanmak için gerekir ve yeterlidir. Hak ehliyetin de genellik ve eşitlik ilkesi vardır. Hak ehliyeti için insan olmak yeterlidir. Kamu hukukunda eşitlik yoktur. Bir kişinin kendi fiil ve işlemleriyle kendi lehine haklar, aleyhine borçlar oluşturabilme iktidarıdır. Fiil ehliyetine herkes sahip değildir. Kanunun aradığı bazı koşullara sahip bulunan kişiler yararlanır. Aktif bir ehliyettir. Ayırt etme gücüne sahip olma fiil ehliyetinin en önemli koşuludur. Olumlu bir koşuldur. Mutlak bir kavram olmayıp nispi bir kavramdır. Akıl zayıflığı, akıl hastalığı, yaş küçüklüğü ve sarhoşluk ise ayırt etmenin ortadan kalktığı durumlardır. Fiil ehliyetinin olumlu koşullarından biri de ergin olmaktır. Ülkemizde 18 yaşını dolduran her Türk vatandaşı normal ergin kabul edilir. Evlenme erginliği ise 17 yaşın doldurulması ile başlar. Olağanüstü dönemlerde velinin de rızası ile 16 yaşın doldurulmasıyla da evlenme erginliği olur. Bu erginlik kesindir. Olağanüstü evlenme erginliğinde küçüğün rızası, menfaati ve sulh hukuk mahkemesinin de kararı gereklidir. Bu erginlik olağanüstü erginliktir. Evlilik sona erse bile erginlik sona ermez. 15 yaşını doldurmuş, velisinin onayı alınmış, bu ergin kılınmada menfaati olan ve sulh hukuk mahkemesinin de kararı ile erken ergin olabilir. Buna kaza-i rüşt adı verilir.
Ayırt etme gücüne sahip olma, ergin olma ve kısıtlı olmamak fiil ehliyetinin koşulları arasındadır. Fiil ehliyetinin olumlu bütün koşullarını taşıyan, dava açma ve haksız eylemlerinden dolayı sorumlu olanlar tam ehliyetlilerdir. Fiil ehliyetinin olumlu bütün koşullarına sahip olan fakat kendilerine yasal danışman atanan kişiler sınırlı ehliyetlilerdir. Dava açma, davalı olma ve haksız eylemlerinden dolayı sorumludurlar. Fiil ehliyetinin ayırt etme yetisine sahip olup fakat ergin olmayanlar veya ayırt etme yetisine sahip olup, kısıtlı olanlar ise sınırlı ehliyetsizlerdir. Sınırlı ehliyetsizler vakıf kurma, kefil olma, rekabet yapma ve bağışta bulunma işleri yasal temsilcilerinin izni ile bile yapamazlar. Sınırlı ehliyetsizler bağış kabul edebilir, sınırlı ehliyetsizler kişiye sıkı sıkıya bağlı haklarla ilgili işlemleri tek başlarına yapabilirler. Nişanlanma ve evlenme de veli onayı vardır. Sınırlı ehliyetsizlerin dava açma ve haksız eylemlerden sorumlu olma durumları vardır, Tam ehliyetsizler ayırt etme yetileri olmayan ve fiil ehliyetinin koşullarını taşımayanlardır. Dava açma ehliyetleri ve haksız fillerinden dolayı sorumlu olmaları mümkün değildir.
Ayırt etme gücüne sahip olma, ergin olma ve kısıtlı olmamak fiil ehliyetinin koşulları arasındadır. Fiil ehliyetinin olumlu bütün koşullarını taşıyan, dava açma ve haksız eylemlerinden dolayı sorumlu olanlar tam ehliyetlilerdir. Fiil ehliyetinin olumlu bütün koşullarına sahip olan fakat kendilerine yasal danışman atanan kişiler sınırlı ehliyetlilerdir. Dava açma, davalı olma ve haksız eylemlerinden dolayı sorumludurlar. Fiil ehliyetinin ayırt etme yetisine sahip olup fakat ergin olmayanlar veya ayırt etme yetisine sahip olup, kısıtlı olanlar ise sınırlı ehliyetsizlerdir. Sınırlı ehliyetsizler vakıf kurma, kefil olma, rekabet yapma ve bağışta bulunma işleri yasal temsilcilerinin izni ile bile yapamazlar. Sınırlı ehliyetsizler bağış kabul edebilir, sınırlı ehliyetsizler kişiye sıkı sıkıya bağlı haklarla ilgili işlemleri tek başlarına yapabilirler. Nişanlanma ve evlenme de veli onayı vardır. Sınırlı ehliyetsizlerin dava açma ve haksız eylemlerden sorumlu olma durumları vardır, Tam ehliyetsizler ayırt etme yetileri olmayan ve fiil ehliyetinin koşullarını taşımayanlardır. Dava açma ehliyetleri ve haksız fillerinden dolayı sorumlu olmaları mümkün değildir.
