Yılmaz Özdil’in o çok beklenen ‘Mustafa Kemal’ isimli kitabı çıktı… Yazılanlara göre ilk baskısı beş yüz bin basıldı ve çok satıyor…
Biz de ilk baskıdan aldık ve heyecanla okumağa koyulduk… Bir yandan da tarihçi İlber Ortaylı’nın yakın zamanda çıkardığı ‘ Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK’ isimli kitapla karşılaştırmak istiyorduk… Ama heyecanımın asıl sebebi ; Yılmaz Özdil, kitabında Erzurum Kongresini, Milli Mücadele ve Cumhuriyetin kuruluşunda önemli bir yere sahip Erzurum’u nasıl anlattığı idi…
Maalesef kitapta bunu bulamadım… Milli Mücadele ve Mustafa Kemal açısından son derece öneme haiz Erzurumla ilgili ilklerin kitapta yer almasını isterdim. Yılmaz Özdil’in de okuyabileceğini düşünerek bu ilkleri yazmak istiyorum…
Kitabın 90, 91 ve 92. sayfalarında Erzurum’dan söz ediliyor… Askerlikten istifa ettiği, Vali Münir Bey’den sivil elbise aldığı, Erzurum’daki işgal kuvvetlerinin başında bulunan İngiliz Albay Ravlenson’a kapıyı gösterişini anlatıyor… Yine kitabın182.sayfasında Mustafa Kemal’in ‘üç şehrin nüfusuna kayıtlı olduğunu, bunların da ‘İzmir, Göztepe mahallesi; Ankara, Hacıbayram Mahallesi ve Gaziantep, Bey Mahallesi’ olduğunu yazıyor…
Belli ki Özdil, Mustafa Kemal Kongre toplamak amacıyla Erzurum’a geldiğinde; kongreye delege olabilmek için Erzurum Mumcu Mahallesi nüfusuna kaydolduğunu ve Merkez Delegesi olarak Kongre Başkanı seçildiğini unutmuş görünüyor…
***
Gelelim sözünü ettiğimiz bu ilklere…
Mustafa Kemal, 2 Temmuz 1919’da Ilıca’nın Tikkir köyüne gelir… Kendisini karşılayan halkın içinden kara yağız bir genç hanım çıkar ve Paşaya ‘Paşam müsaade et düşmanla savaşalım ve bu zillete son verelim!..’ der… Milli Mücadelede bu hanım 600 kişilik müfrezesi ile Batı Anadolu’da kahramanca savaşır, yaralanır, ölümden döner… 600 kişilik kahraman müfrezenin 50’ye yakını kadın kahramanlardır… Zafer kazanılınca kendisine bağlanan maaşı reddeder ve Kızılay’a bağışlar. Darülaceze’de yoksul ve kimsesiz hayata veda eder… Bu genç kadın Fatma Seher, çok bilinen adıyla Kurtuluş Savaşının KARA FATMA’sıdır…
Mustafa Kemal, 8 temmuz günü çok sevdiği askerlik görevinden istifa eder ve Sine-i Millete Ferd-i Mücahit olarak döner…
Yanından hiç ayrılmayan eski Bitlis Valisi Mazhar Müfit Kansu’nun anlattığına göre; 9 Temmuz sabahı Kazım Karabekir Paşa, yanında bir müfreze askerle Atatürk’ün kaldığı eve gelerek, Milli Mücadelenin kaderini şekillendiren o ünlü ‘Paşam ben ve Kolordum emrinizdeyiz’ cümlesini söyler… İşte o anda bütün zorluklar aşılmıştır…
O günkü durum şudur; Paşa askerlikten ayrılmış, hakkında yakalama ve idam emri vardır…
57 gece kaldığı şehirde delegeleri ve Paşa’yı bağrına basan çileli ve yoksul Erzurum halkı topyekun seferber olur ve elinden gelenin en iyisini yapar… Yılmaz Özdil’in yazdığına göre ‘Samsun, Havza, Amasya , Erzurum, sıfırı tüketmişti.’
İstanbul Hükümeti son Osmanlı Meclis-i Mebusan’ına Mustafa Kemal’i de çağırır… Mustafa Kemal, Meclis-i Mebusan’a katılmaz ancak hayatında ilk ve tek olarak Erzurum’dan milletvekili seçilir.
Erzurum Kongresi öncesinde Türkiye’de gerçekleştireceklerini Mazhar Müfit Kansu Bey’e ‘Yaz Çocuk’ diyerek not ettirir… Zaferin kazanılacağından o denli emindir ki yaveri İrfan Bey’in yanında 8 Temmuz gecesi not ettirdiklerinin son maddesi ‘Yeni Türk Devletinin yönetim şeklinin Cumhuriyet’ olacağıdır.
Nitekim Erzurum Kongresi’nin en önemli kararı: ‘Kuva-yı Milliyeyi etkin ,Milli İradeyi hakim kılmak esastır’ şeklindedir… Yani Millet İradesini hakim kılma kararı Erzurum’da alınmıştır… Bu da Cumhuriyetin temelidir…
Erzurum Merkez delegeleri Cevat Dursunoğlu ve Kazım Yurdalan’ın istifası sonucu, Erzurum Mumcu Mahallesi nüfusuna kaydolur ; Rauf Orbay ile birlikte Merkez Delegesi olarak Erzurum Kongresine katılır ve Kongre Başkanı seçilir…
TBMM’nin nüvesini oluşturan Heyet-i Temsiliye Erzurum’da oluşur ve Mustafa Kemal Başkanlığa getirilir. Sivas Kongresine Erzurum Delegesi ve Heyet-i Temsiliye Başkanı olarak katılır.
Erzurum Kongresi tam anlamıyla bir sivil inisiyatiftir. Mustafa Kemal, askerdir ve yanında sivil elbisesi yoktur. Erzurum Valisi Münir Akkaya’dan aldığı elbiseyle kongre salonuna girer ve Kongre Başkanı olur…
***
Cumhuriyetimizin 95.yılına geldiğimiz bu günlerde Erzurum, Cumhuriyetimizin kuruluşuna büyük katkı vermiş bir şehir olmanın haklı gururunu yaşıyor…
Dilerdik ki Yılmaz Özdil’in çok güzel ifadelerle, büyük araştırma ve emekle hazırladığı ‘Mustafa Kemal’ kitabında da Erzurum hak ettiği şekilde yer alsın…
Biz de ilk baskıdan aldık ve heyecanla okumağa koyulduk… Bir yandan da tarihçi İlber Ortaylı’nın yakın zamanda çıkardığı ‘ Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK’ isimli kitapla karşılaştırmak istiyorduk… Ama heyecanımın asıl sebebi ; Yılmaz Özdil, kitabında Erzurum Kongresini, Milli Mücadele ve Cumhuriyetin kuruluşunda önemli bir yere sahip Erzurum’u nasıl anlattığı idi…
Maalesef kitapta bunu bulamadım… Milli Mücadele ve Mustafa Kemal açısından son derece öneme haiz Erzurumla ilgili ilklerin kitapta yer almasını isterdim. Yılmaz Özdil’in de okuyabileceğini düşünerek bu ilkleri yazmak istiyorum…
Kitabın 90, 91 ve 92. sayfalarında Erzurum’dan söz ediliyor… Askerlikten istifa ettiği, Vali Münir Bey’den sivil elbise aldığı, Erzurum’daki işgal kuvvetlerinin başında bulunan İngiliz Albay Ravlenson’a kapıyı gösterişini anlatıyor… Yine kitabın182.sayfasında Mustafa Kemal’in ‘üç şehrin nüfusuna kayıtlı olduğunu, bunların da ‘İzmir, Göztepe mahallesi; Ankara, Hacıbayram Mahallesi ve Gaziantep, Bey Mahallesi’ olduğunu yazıyor…
Belli ki Özdil, Mustafa Kemal Kongre toplamak amacıyla Erzurum’a geldiğinde; kongreye delege olabilmek için Erzurum Mumcu Mahallesi nüfusuna kaydolduğunu ve Merkez Delegesi olarak Kongre Başkanı seçildiğini unutmuş görünüyor…
***
Gelelim sözünü ettiğimiz bu ilklere…
Mustafa Kemal, 2 Temmuz 1919’da Ilıca’nın Tikkir köyüne gelir… Kendisini karşılayan halkın içinden kara yağız bir genç hanım çıkar ve Paşaya ‘Paşam müsaade et düşmanla savaşalım ve bu zillete son verelim!..’ der… Milli Mücadelede bu hanım 600 kişilik müfrezesi ile Batı Anadolu’da kahramanca savaşır, yaralanır, ölümden döner… 600 kişilik kahraman müfrezenin 50’ye yakını kadın kahramanlardır… Zafer kazanılınca kendisine bağlanan maaşı reddeder ve Kızılay’a bağışlar. Darülaceze’de yoksul ve kimsesiz hayata veda eder… Bu genç kadın Fatma Seher, çok bilinen adıyla Kurtuluş Savaşının KARA FATMA’sıdır…
Mustafa Kemal, 8 temmuz günü çok sevdiği askerlik görevinden istifa eder ve Sine-i Millete Ferd-i Mücahit olarak döner…
Yanından hiç ayrılmayan eski Bitlis Valisi Mazhar Müfit Kansu’nun anlattığına göre; 9 Temmuz sabahı Kazım Karabekir Paşa, yanında bir müfreze askerle Atatürk’ün kaldığı eve gelerek, Milli Mücadelenin kaderini şekillendiren o ünlü ‘Paşam ben ve Kolordum emrinizdeyiz’ cümlesini söyler… İşte o anda bütün zorluklar aşılmıştır…
O günkü durum şudur; Paşa askerlikten ayrılmış, hakkında yakalama ve idam emri vardır…
57 gece kaldığı şehirde delegeleri ve Paşa’yı bağrına basan çileli ve yoksul Erzurum halkı topyekun seferber olur ve elinden gelenin en iyisini yapar… Yılmaz Özdil’in yazdığına göre ‘Samsun, Havza, Amasya , Erzurum, sıfırı tüketmişti.’
İstanbul Hükümeti son Osmanlı Meclis-i Mebusan’ına Mustafa Kemal’i de çağırır… Mustafa Kemal, Meclis-i Mebusan’a katılmaz ancak hayatında ilk ve tek olarak Erzurum’dan milletvekili seçilir.
Erzurum Kongresi öncesinde Türkiye’de gerçekleştireceklerini Mazhar Müfit Kansu Bey’e ‘Yaz Çocuk’ diyerek not ettirir… Zaferin kazanılacağından o denli emindir ki yaveri İrfan Bey’in yanında 8 Temmuz gecesi not ettirdiklerinin son maddesi ‘Yeni Türk Devletinin yönetim şeklinin Cumhuriyet’ olacağıdır.
Nitekim Erzurum Kongresi’nin en önemli kararı: ‘Kuva-yı Milliyeyi etkin ,Milli İradeyi hakim kılmak esastır’ şeklindedir… Yani Millet İradesini hakim kılma kararı Erzurum’da alınmıştır… Bu da Cumhuriyetin temelidir…
Erzurum Merkez delegeleri Cevat Dursunoğlu ve Kazım Yurdalan’ın istifası sonucu, Erzurum Mumcu Mahallesi nüfusuna kaydolur ; Rauf Orbay ile birlikte Merkez Delegesi olarak Erzurum Kongresine katılır ve Kongre Başkanı seçilir…
TBMM’nin nüvesini oluşturan Heyet-i Temsiliye Erzurum’da oluşur ve Mustafa Kemal Başkanlığa getirilir. Sivas Kongresine Erzurum Delegesi ve Heyet-i Temsiliye Başkanı olarak katılır.
Erzurum Kongresi tam anlamıyla bir sivil inisiyatiftir. Mustafa Kemal, askerdir ve yanında sivil elbisesi yoktur. Erzurum Valisi Münir Akkaya’dan aldığı elbiseyle kongre salonuna girer ve Kongre Başkanı olur…
***
Cumhuriyetimizin 95.yılına geldiğimiz bu günlerde Erzurum, Cumhuriyetimizin kuruluşuna büyük katkı vermiş bir şehir olmanın haklı gururunu yaşıyor…
Dilerdik ki Yılmaz Özdil’in çok güzel ifadelerle, büyük araştırma ve emekle hazırladığı ‘Mustafa Kemal’ kitabında da Erzurum hak ettiği şekilde yer alsın…
