Abdullah Paşa Çeşmesi
Emir Şeyh Camii yanında bulunan çeşme, miladi 1790 yılında dönemin Erzurum Valisi Hacı Abdullah Paşa tarafından yaptırılmıştır. Eser, dikdörtgen boyutlarda ve sivri kemerli olarak kesme taştan inşaa edilmiştir.
Abdurrahman Gazi Türbesi (Astım Şifahanesi)
Erzurum şehir merkezinin 2 km güneydoğusunda Eğerli Tepesi yamacında bulunur. Halife Hz. Osman dönemi İslam orduları sancakatarı olduğu rivayet edilen Abdurrahman Gazi’nin türbesi buradadır. Dönemin Erzurum Valisi Yusuf Ziya Paşa’nın eşi Ayşe Hanım tarafından miladi 1796 yılında inşaa ettirilmiştir. Türbe içerisinde 4.85 metre uzunluğunda Abdurrahman Gazi’nin makamı bulunmaktadır. Bazı rivayetlere göre Gazi, astım hastasıdır ve makamı bir dönem astım şifahanesi olarak ziyaret edilmiştir. Günümüzde mesire alanı ve ziyaret yeridir.
Abdurrahman Gazi Camii
Abdurrahman Gazi türbesi yanında bulunan camii, 1847 yılında dönemin Erzurum Valisi Hacı Ahmet İzzet Paşa tarafından yaptırılmış, günümüze kadar birçok onarım görmüştür.
Abov
Erzurum ağzında korku ve hayret bildiren kelimedir.
Agveyis Hınıs Kervansarayı
Aşkale’ye 32 km mesafede Karasu Vadisi’nde bulunan kervansaray, Osmanlı dönemi eseridir. Yavuz Sultan Selim Han’ın doğu seferleri sırasında inşaa edildiği rivayet edilir. Kervansaray geçirdiği bir yangın sonucu tamamen tahrip olmuştur.
Ağadayı
Erzurum ağzında küçük kardeşin büyük kardeşe yahut gelinlerin büyük kayınlarına hitap şeklidir.
Ahan
Ahana olarak da söylenen söz, Erzurum ağzında işte, şu anlamındadır.
Ahi Baba Kümbeti
Tebrizkapı’da Narmanlı Cami arkasında bulunan kümbet, bugün harabe haldedir. İstimlâk sorunları yüzünden tadilat göremeyen kümbetin kubbesi tamamen yıkılmış, mezar makamları tahrip olmuştur. İçerisinde 4 sanduka bulunur. Ahi Baba Kümbeti’nin XIV. yüzyılda yapıldığı tahmin edilmektedir.
Ahmediye Medresesi
Murat Paşa Camii yanında yer alan medrese, 1314 yılında inşaa edilmiştir. Erzurum’da günümüze kadar ulaşmış avlusu kapalı iki medreseden birisidir. Birçok savaşa tanıklık eden eserin duvarlarında, savaşların izlerini ve yakın tarihimizden kalma kurşun deliklerini görmek mümkündür.
Akabuka
Erzurum ağzında alafranga konuşmaya özenen kişilere söylenir. Akabuka konuşmak.
Akpungar Çeşmesi
Şehrin Mahallebaşı adı verilen bölgesinde yer alan çeşmenin inşaa tarihi kayıtlarda bulunmamakla beraber miladi 1745 yılında İsmail Ağa isimli bir şahıs tarafından onarımının yaptırıldığı bilinmektedir. Çeşmenin suyu günümüzde de ilk günkü bereketi ile akmaktadır. ı
Alaettin Ali Türbesi
Erzurum’a bağlı Ezirmik Köyü’nde yer alan 1287 tarihli türbenin içerisinde 7 mezar bulunmakadır. Bunlardan biri, mezar taşında bulunan sülüs yazıya göre Selçuklu Beyi Alaettin Ali Bey’e bir diğeri aynı aileden Necmettin Kızı Oktayo Hatun’a (1271) aittir.
Ali Ağa Camii
Erzurum’un Gürcü Kapı Mahallesi’nde bulunan caminin XVII. yüzyılın başında Yeniçeri Başı Zahireci Ali Ağa tarafından yaptırıldığı tahmin edilmektedir. Caminin yanlızca 1859 tarihli onarım kitabesi bulunmaktadır. Cami Mayıs 2006’da onarım görmüştür.
Ali Baba Türbesi
Tebrizkapı’da Narmanlı Mahallesi’nde bulunan türbe harabe haldedir ve kitabe ya da kaynak oluşturacak bir bilgiye rastlanılmamıştır. XV. yüzyılda yaptırıldığı tahmin edilmektedir.
Ali Paşa Camii
Kongre Caddesi üzerinde yer alan eseri dönemin Erzurum Valisi Ali Paşa 1569 yılında yaptırmıştır. Camii 1694 yılında onarım görmüş ve bitişiğine bir çeşme eklenmiştir.
Ali Paşa Camii Çeşmesi
Ali Paşa Camii avlu duvarına bitişik olan çeşme -kitabesine göre- 1694 yılındaki onarımda inşa edilmiştir.
Altın Halkalı Köprü
Mimari üslubundan XIII. yüzyılda yapıldığı tahmin edilen yapı, Aras Nehri üzerindedir. Evliya Çelebi’nin notlarında eserin Çobaniyandan Melik Gazi tarafından yaptırıldığı yazılmıştır. Notlarda ayrıca köprü yıkılır ya da harap olursa onarılması için inşa taşlarının arasında bir mermer tabakanın üzerinde altından bir halka konulduğu yazılmıştır. Bu yüzden köprüye Altın Halkalı Köprü ismi yakıştırılmıştır.
Emir Şeyh Camii yanında bulunan çeşme, miladi 1790 yılında dönemin Erzurum Valisi Hacı Abdullah Paşa tarafından yaptırılmıştır. Eser, dikdörtgen boyutlarda ve sivri kemerli olarak kesme taştan inşaa edilmiştir.
Abdurrahman Gazi Türbesi (Astım Şifahanesi)
Erzurum şehir merkezinin 2 km güneydoğusunda Eğerli Tepesi yamacında bulunur. Halife Hz. Osman dönemi İslam orduları sancakatarı olduğu rivayet edilen Abdurrahman Gazi’nin türbesi buradadır. Dönemin Erzurum Valisi Yusuf Ziya Paşa’nın eşi Ayşe Hanım tarafından miladi 1796 yılında inşaa ettirilmiştir. Türbe içerisinde 4.85 metre uzunluğunda Abdurrahman Gazi’nin makamı bulunmaktadır. Bazı rivayetlere göre Gazi, astım hastasıdır ve makamı bir dönem astım şifahanesi olarak ziyaret edilmiştir. Günümüzde mesire alanı ve ziyaret yeridir.
Abdurrahman Gazi Camii
Abdurrahman Gazi türbesi yanında bulunan camii, 1847 yılında dönemin Erzurum Valisi Hacı Ahmet İzzet Paşa tarafından yaptırılmış, günümüze kadar birçok onarım görmüştür.
Abov
Erzurum ağzında korku ve hayret bildiren kelimedir.
Agveyis Hınıs Kervansarayı
Aşkale’ye 32 km mesafede Karasu Vadisi’nde bulunan kervansaray, Osmanlı dönemi eseridir. Yavuz Sultan Selim Han’ın doğu seferleri sırasında inşaa edildiği rivayet edilir. Kervansaray geçirdiği bir yangın sonucu tamamen tahrip olmuştur.
Ağadayı
Erzurum ağzında küçük kardeşin büyük kardeşe yahut gelinlerin büyük kayınlarına hitap şeklidir.
Ahan
Ahana olarak da söylenen söz, Erzurum ağzında işte, şu anlamındadır.
Ahi Baba Kümbeti
Tebrizkapı’da Narmanlı Cami arkasında bulunan kümbet, bugün harabe haldedir. İstimlâk sorunları yüzünden tadilat göremeyen kümbetin kubbesi tamamen yıkılmış, mezar makamları tahrip olmuştur. İçerisinde 4 sanduka bulunur. Ahi Baba Kümbeti’nin XIV. yüzyılda yapıldığı tahmin edilmektedir.
Ahmediye Medresesi
Murat Paşa Camii yanında yer alan medrese, 1314 yılında inşaa edilmiştir. Erzurum’da günümüze kadar ulaşmış avlusu kapalı iki medreseden birisidir. Birçok savaşa tanıklık eden eserin duvarlarında, savaşların izlerini ve yakın tarihimizden kalma kurşun deliklerini görmek mümkündür.
Akabuka
Erzurum ağzında alafranga konuşmaya özenen kişilere söylenir. Akabuka konuşmak.
Akpungar Çeşmesi
Şehrin Mahallebaşı adı verilen bölgesinde yer alan çeşmenin inşaa tarihi kayıtlarda bulunmamakla beraber miladi 1745 yılında İsmail Ağa isimli bir şahıs tarafından onarımının yaptırıldığı bilinmektedir. Çeşmenin suyu günümüzde de ilk günkü bereketi ile akmaktadır. ı
Alaettin Ali Türbesi
Erzurum’a bağlı Ezirmik Köyü’nde yer alan 1287 tarihli türbenin içerisinde 7 mezar bulunmakadır. Bunlardan biri, mezar taşında bulunan sülüs yazıya göre Selçuklu Beyi Alaettin Ali Bey’e bir diğeri aynı aileden Necmettin Kızı Oktayo Hatun’a (1271) aittir.
Ali Ağa Camii
Erzurum’un Gürcü Kapı Mahallesi’nde bulunan caminin XVII. yüzyılın başında Yeniçeri Başı Zahireci Ali Ağa tarafından yaptırıldığı tahmin edilmektedir. Caminin yanlızca 1859 tarihli onarım kitabesi bulunmaktadır. Cami Mayıs 2006’da onarım görmüştür.
Ali Baba Türbesi
Tebrizkapı’da Narmanlı Mahallesi’nde bulunan türbe harabe haldedir ve kitabe ya da kaynak oluşturacak bir bilgiye rastlanılmamıştır. XV. yüzyılda yaptırıldığı tahmin edilmektedir.
Ali Paşa Camii
Kongre Caddesi üzerinde yer alan eseri dönemin Erzurum Valisi Ali Paşa 1569 yılında yaptırmıştır. Camii 1694 yılında onarım görmüş ve bitişiğine bir çeşme eklenmiştir.
Ali Paşa Camii Çeşmesi
Ali Paşa Camii avlu duvarına bitişik olan çeşme -kitabesine göre- 1694 yılındaki onarımda inşa edilmiştir.
Altın Halkalı Köprü
Mimari üslubundan XIII. yüzyılda yapıldığı tahmin edilen yapı, Aras Nehri üzerindedir. Evliya Çelebi’nin notlarında eserin Çobaniyandan Melik Gazi tarafından yaptırıldığı yazılmıştır. Notlarda ayrıca köprü yıkılır ya da harap olursa onarılması için inşa taşlarının arasında bir mermer tabakanın üzerinde altından bir halka konulduğu yazılmıştır. Bu yüzden köprüye Altın Halkalı Köprü ismi yakıştırılmıştır.