SİVİŞLİ TABYASI: Tabya, Erzurum-Hasankale yolu üzerindeki Paşapınarı’ndan sola ayrılan yolla ulaşılan 2125 m. yüksekliğindeki tepe üzerindedir. 1884-1896 yılları arasında yapılmıştır. Tabya, Hamam Deresi istikametinden gelecek tehlikeyi önlemek için yapılmış olup, karargah, koğuş, topçu odaları ve dehlizler ucunda bulunan pusu odalarından oluşmaktadır. Yay biçimli tabya binası ortaya yerleştirilen dehlizle iki kısma ayrılmakta olan odalar toplam on sekiz tanedir. Odalarda çok sayıda mazgal pencere vardır.
TAFTA TABYASI (Şahap Paşa Kışlası) : Tabya, Tafta köyü ile Köşk Köyü arasındaki tepe üzerine inşa edilmiştir. 1884 – 1896 yılları arasında yapılan tabyaların planını çizen Şahap Paşanın ismine atfen “Şahap Paşa Kışlası” olarak da bilinmektedir. Tortum istikametinden gelecek tehlikeyi engellemek ve Karagöbek Tabyasına destek olmak için yapılmıştır. Tafta Tabyası içteki oval merkezi kısımla bunu kuzeyden yarımay şeklinde kuşatan topçu odaları ve mekanlardan meydana gelmektedir. Tafta tabyasının cephe duvarları ili cins kahverengi ve kızıl kesme taştan inşa edilmiştir.
TOPARLAK TABYA: Erzurum-Hasankale yolunun güneyinde, Toparlak Köyünün batısında 2405 m. yükseklikteki tepenin üzerinde alan tabya 1884-1896 yılları arasında yapılmıştır. Ağzıaçık Tabyasına bir km mesafededir. Deveboynu Geçidini ve Pasinler Ovasını kontrol altında tutmak için yapılmış olup, koğuşlar, topçu odaları ve pusu odalarından oluşmaktadır. Tabyanın koğuş odaları diğer tabyalarda görülmeyen şekilde dağınık yapılmıştır. Tabyanın ana girişinde bulunan dehlizin sağ ve soluna iki oda yerleştirilmiştir. Topçu odaları, içerisinde koğuşların yer aldığı hendeğin doğusuna ve batısına yerleştirilmiştir. Odalar ve dehlizler beşik tonozla örtülmüştür.
UZUNAHMET TABYASI: Uzunahmet Köyü’nün batısında tepenin üzerindedir. İlave Tabya’nın bir km kadar güneyindedir. 1884-1896 yılları arasında inşa edilen tabyanın yapılma maksadı Pasin Ovasından başlayan Deveboynu Geçidini korumaktır. Tabyaya, etrafı mazgallı siper duvarlarıyla çevrili avlunun batısında bulunan ve iki yanında kare planlı birer oda bulunan kapıdan girilmektedir. Avlunun ortasında bulunan iki rampa ile koğuş odalarının üstünde bulunan topçu odalarına çıkılmaktadır. Beşik tonozla örtülen topçu odaları dıştan kalın bir toprak örtüsü ile kaplanarak gizlenmiştir.
Kaynaklar:İ.H.Konyalı, Abideleri ve Kitabeleri İle Erzurum Tarihi – 1960
Nusret Çam, Erzurum Tabyaları – 1993
H.Yurttaş-H.Özkan-Z.Köşklü-vd, Yolların, Suların ve Sanatın Buluştuğu Şehir Erzurum – 2008
H.Gündoğdu – A.A.Bayhan- M.Arslan, Sanat Tarihi Açısından Erzurum-2010
TAFTA TABYASI (Şahap Paşa Kışlası) : Tabya, Tafta köyü ile Köşk Köyü arasındaki tepe üzerine inşa edilmiştir. 1884 – 1896 yılları arasında yapılan tabyaların planını çizen Şahap Paşanın ismine atfen “Şahap Paşa Kışlası” olarak da bilinmektedir. Tortum istikametinden gelecek tehlikeyi engellemek ve Karagöbek Tabyasına destek olmak için yapılmıştır. Tafta Tabyası içteki oval merkezi kısımla bunu kuzeyden yarımay şeklinde kuşatan topçu odaları ve mekanlardan meydana gelmektedir. Tafta tabyasının cephe duvarları ili cins kahverengi ve kızıl kesme taştan inşa edilmiştir.
TOPARLAK TABYA: Erzurum-Hasankale yolunun güneyinde, Toparlak Köyünün batısında 2405 m. yükseklikteki tepenin üzerinde alan tabya 1884-1896 yılları arasında yapılmıştır. Ağzıaçık Tabyasına bir km mesafededir. Deveboynu Geçidini ve Pasinler Ovasını kontrol altında tutmak için yapılmış olup, koğuşlar, topçu odaları ve pusu odalarından oluşmaktadır. Tabyanın koğuş odaları diğer tabyalarda görülmeyen şekilde dağınık yapılmıştır. Tabyanın ana girişinde bulunan dehlizin sağ ve soluna iki oda yerleştirilmiştir. Topçu odaları, içerisinde koğuşların yer aldığı hendeğin doğusuna ve batısına yerleştirilmiştir. Odalar ve dehlizler beşik tonozla örtülmüştür.
UZUNAHMET TABYASI: Uzunahmet Köyü’nün batısında tepenin üzerindedir. İlave Tabya’nın bir km kadar güneyindedir. 1884-1896 yılları arasında inşa edilen tabyanın yapılma maksadı Pasin Ovasından başlayan Deveboynu Geçidini korumaktır. Tabyaya, etrafı mazgallı siper duvarlarıyla çevrili avlunun batısında bulunan ve iki yanında kare planlı birer oda bulunan kapıdan girilmektedir. Avlunun ortasında bulunan iki rampa ile koğuş odalarının üstünde bulunan topçu odalarına çıkılmaktadır. Beşik tonozla örtülen topçu odaları dıştan kalın bir toprak örtüsü ile kaplanarak gizlenmiştir.
Kaynaklar:İ.H.Konyalı, Abideleri ve Kitabeleri İle Erzurum Tarihi – 1960
Nusret Çam, Erzurum Tabyaları – 1993
- Aşıroğlu, Erzurum Tabyaları -1996
H.Yurttaş-H.Özkan-Z.Köşklü-vd, Yolların, Suların ve Sanatın Buluştuğu Şehir Erzurum – 2008
H.Gündoğdu – A.A.Bayhan- M.Arslan, Sanat Tarihi Açısından Erzurum-2010
