Erzurum kalesinindışındavaroşlardakurulanmahalleadını XVI. yüzyıldaOsmanlıDevletindegörevlisadrazamKuyucu Murat Paşadanalır. Kuyucu Murat Paşa, XVI.yüzyıldaAnadolu’datımarlısipahisistemininbozulmasıylabaşlayanCelaliisyanlarısırasındaserttedbirleralarakbuisyanlarıbastırankişidir. ÖzellikleasileriaçtığıkuyularıniçerisinegömmesiKuyuculakabıalmasındaki en önemlisebeptir.Kuyucu Murat Erzurum’ageldiğidönemlerdebugünErzincankapıcivarındaAhmediyeMedresesininyanıbaşındakendiadıylaanılancamiyiyaptırmıştır.(Murat PaşaCamii 1572 yılındaII.SelimzamanındaKuyucu Murat Paşatarafındanyaptırılmıştır.OsmanlıDevletindenkalmaşehirdekiikincicamidir. Camigiriştebeşkubbelibir son cemaatyeriileiçtetromplarüzerineoturtulmuşbirkubbedenibaretolupiçerisikuzeyvegüneydeikişer, doğuvebatıdabirerpencereileaydınlatılmaktadır. Camininmihrabıtaştan, minberiahşaptandır.Taşmihrabıyağlıboyalarlaboyanmışolupaslınıyitirmiştir.Cami, I.Dünyasavaşındaambar, II.Dünyasavaşındaiseyedekerkoğuşudahasonradaharbiyedeposuolarakkullanılmıştır. Murat PaşaCamisi, AhmediyeCamisinintemelleriüzerineyapılmıştır. Camininminaresigüdükminaretipindeolup, çokkalınvekısadır.Alt kısmıkırmızıtaşlayapılmış, şerefedenyukarısımozaiklerlesüslenmiştir. Bu minare 1928 yılınakadarkullanılmışdahasonrabirfırtınaileyıkılmıştır. Minaredahasonrayenidenbirazdahakuzeydeyapılmıştır.”Camininyapımtarihiolarak Mehmet Nusret, Tarihçe-i Erzurum adlıeserin de Arapçakitabesinegöre 1573 tarihinivermektedir”(Nusret, Age., s.60.)
Camiininyapıldığıyıllardahenüzpaşaunvanıalmayan Murat Bey (Kuyucu Murat Paşa), 1569’da Mısırvalisininkethüdasıve 1576’da Yemen valisiydi. 1569 ile 1580 yıllarıarasındaMısırveYemen’degörevliolan Murat Bey’in Erzurum da bircamiyaptırarakonabir de vakıftesisetmesihayligüçtür.Bu nedenlecamivevakfınkurucubaşkabir Murat Paşaolmalıdır.Nitekim 20 Zilhicce 981/ 12 Nisan 1574 tarihlibelgede, Erzurum beylerbeyiikenKaramanbeylerbeyliğineatanan Murat Paşa’nınErzurum’dayaptırdığıcamininyapımıbittiktensonraKaraman’agiderkenyoldavefatettiğikaydedilmiştir. Buna göreErzincankapıvaroşundakicamiyiKuyucu Murat Paşadeğil, Erzurum beylerbeyi Murat Paşayaptırmıştır”, (BilgehanPamuk, XVII.YüzyıldaBirSerhadŞehri, s.226, Başar, TarihBoyuncaÇeşitliHizmetleriyleCamilerimiz, s.113.)
Zamaniçerisindecamietrafındaşekillenmeyebaşlayanmahalle de en eskitarihiyapıiseAhmediyeMedresesidir.
Murat PaşaCamibitişindeyeralanmedrese, kapalıavluşeklindeyapılmışküçükölçüdeplanlanmıştır. Medrese, 1314 yılında Ali oğluAhmettarafındanDar’ülHadisolarakyapılmıştır. (Kürkçüoğlu, Age., s.177.)AhmediyeMedresesi, İlhanlıdönemininSelçuklutarzımimarieserlerindenbiridir. (MuzafferTaşyürek, Bir İpek Yolu Şehri Erzurum, Birey Yay., İstanbul 2009, s.21.) Avlusu, dikdörtgenolupörtübiçimiolaraktonozkullanılmıştır.Medresekesmetaşlayapılmıştır.Medreseningünümüzekadargelmişikinciavlusukapalımedresedir. Medresecephesininkuzeydoğusundayuvarlakkemerligirişkapısıbulunurveüçyöndenbirsilmeileçevrilidir. Medreseninmihrabıisebeşsıramukarnasdolguludur. Medreseningüneyeyvanıaynızamandamescidgörevini de üstlenmiştir. Mihrap, duvardandışadoğruhafiftaşıntılı, dıştansadesilmeli, mukarnaskavsaralı, köşelerindebirersüslemezsütünceninyeraldığıbasitgörünüştedir. Medresedegiriş, hücresiileaynıölçülerdeüçhücredahayapınınköşelerineyerleştirilmiştir. Avlununuzunkenarınatekabüledenbölümlerindeikişerhücredahavardırkibunlaroldukçaküçüktür. Büyükveküçükhücreleregeçişleryuvarlakkemerliyadadüzatkıtaşlıkapılarlasağlanmıştır. Avlununüstüçapraztonozlarlaörtülüolup, tıpkıYakutiyeMedresesindeolduğugibiçatıdüzeyindentaşırılmış, ortadaaçılanfenerle de kademelerhalindeyükselenpiramidalbirgörüntüeldeedilmiştir.(VahdettinKaçtıoğlu, Erzurum’daİlhanlılarDönemiMedreseleri, Erzurum 1987, s.62.)Medresenindoğuduvarıüzerindebirminareyapılmış; fakatdahasonralarıyıkılmıştır.Medrese de fazlacabirsüslemeunsurlarınarastlamakmümkündeğildir.Sadeceavludaeyvanlarınköşelerineyerleştirilendörtsütunceninbaşlıklarımedresenin en önemlisüslemelerinimeydanagetirir.MedreseninkapısıüzerindeisekabartmaarapçaharfleriyleyazılmışşükrünişaretiolarakElhamdüllilahyazılıdır.Medreseninkuzeycephesindekinişinbirmihrapolabileceğidolayısıylaburanınbirmescidgöreviyaptığıbilinmektedir.(Bulut, Erzurum Çarşı Pazar, s.19.)Ahmediyemedresesineaitminaredahasonradan Murat Paşacamisininminaresiolmuştur. (Kaçtıoğlu, Age., s.63.)
Camiininyapıldığıyıllardahenüzpaşaunvanıalmayan Murat Bey (Kuyucu Murat Paşa), 1569’da Mısırvalisininkethüdasıve 1576’da Yemen valisiydi. 1569 ile 1580 yıllarıarasındaMısırveYemen’degörevliolan Murat Bey’in Erzurum da bircamiyaptırarakonabir de vakıftesisetmesihayligüçtür.Bu nedenlecamivevakfınkurucubaşkabir Murat Paşaolmalıdır.Nitekim 20 Zilhicce 981/ 12 Nisan 1574 tarihlibelgede, Erzurum beylerbeyiikenKaramanbeylerbeyliğineatanan Murat Paşa’nınErzurum’dayaptırdığıcamininyapımıbittiktensonraKaraman’agiderkenyoldavefatettiğikaydedilmiştir. Buna göreErzincankapıvaroşundakicamiyiKuyucu Murat Paşadeğil, Erzurum beylerbeyi Murat Paşayaptırmıştır”, (BilgehanPamuk, XVII.YüzyıldaBirSerhadŞehri, s.226, Başar, TarihBoyuncaÇeşitliHizmetleriyleCamilerimiz, s.113.)
Zamaniçerisindecamietrafındaşekillenmeyebaşlayanmahalle de en eskitarihiyapıiseAhmediyeMedresesidir.
AHMEDİYE MEDRESESİ
Murat PaşaCamibitişindeyeralanmedrese, kapalıavluşeklindeyapılmışküçükölçüdeplanlanmıştır. Medrese, 1314 yılında Ali oğluAhmettarafındanDar’ülHadisolarakyapılmıştır. (Kürkçüoğlu, Age., s.177.)AhmediyeMedresesi, İlhanlıdönemininSelçuklutarzımimarieserlerindenbiridir. (MuzafferTaşyürek, Bir İpek Yolu Şehri Erzurum, Birey Yay., İstanbul 2009, s.21.) Avlusu, dikdörtgenolupörtübiçimiolaraktonozkullanılmıştır.Medresekesmetaşlayapılmıştır.Medreseningünümüzekadargelmişikinciavlusukapalımedresedir. Medresecephesininkuzeydoğusundayuvarlakkemerligirişkapısıbulunurveüçyöndenbirsilmeileçevrilidir. Medreseninmihrabıisebeşsıramukarnasdolguludur. Medreseningüneyeyvanıaynızamandamescidgörevini de üstlenmiştir. Mihrap, duvardandışadoğruhafiftaşıntılı, dıştansadesilmeli, mukarnaskavsaralı, köşelerindebirersüslemezsütünceninyeraldığıbasitgörünüştedir. Medresedegiriş, hücresiileaynıölçülerdeüçhücredahayapınınköşelerineyerleştirilmiştir. Avlununuzunkenarınatekabüledenbölümlerindeikişerhücredahavardırkibunlaroldukçaküçüktür. Büyükveküçükhücreleregeçişleryuvarlakkemerliyadadüzatkıtaşlıkapılarlasağlanmıştır. Avlununüstüçapraztonozlarlaörtülüolup, tıpkıYakutiyeMedresesindeolduğugibiçatıdüzeyindentaşırılmış, ortadaaçılanfenerle de kademelerhalindeyükselenpiramidalbirgörüntüeldeedilmiştir.(VahdettinKaçtıoğlu, Erzurum’daİlhanlılarDönemiMedreseleri, Erzurum 1987, s.62.)Medresenindoğuduvarıüzerindebirminareyapılmış; fakatdahasonralarıyıkılmıştır.Medrese de fazlacabirsüslemeunsurlarınarastlamakmümkündeğildir.Sadeceavludaeyvanlarınköşelerineyerleştirilendörtsütunceninbaşlıklarımedresenin en önemlisüslemelerinimeydanagetirir.MedreseninkapısıüzerindeisekabartmaarapçaharfleriyleyazılmışşükrünişaretiolarakElhamdüllilahyazılıdır.Medreseninkuzeycephesindekinişinbirmihrapolabileceğidolayısıylaburanınbirmescidgöreviyaptığıbilinmektedir.(Bulut, Erzurum Çarşı Pazar, s.19.)Ahmediyemedresesineaitminaredahasonradan Murat Paşacamisininminaresiolmuştur. (Kaçtıoğlu, Age., s.63.)