Tarihi süreç değerlendirildiğinde bugün ki Ukrayna toprakların üzerinde hüküm sürmüş ilk Türk topluluğu olarak İskitler söylenebilir. Bir dönem sonra ise bu sefer bölgede Moğol asıllı Altın Orda Devleti kurulmuştur. Timur’un 1391’de Altın Orda üzerine yaptığı seferin akabinde devlet dağılmış ve ardından Kırım, Nogay, Kazan ve Ejderhan gibi hanlıklar kurulmuştur. O dönem bölge de KNEZLİK olarak varlığını devam ettiren Rusların böylelikle önü açılmıştır. İlerleyen yıllarda ise Osmanlı Devleti ile Çarlık Rusya arasında yapılan ilk resmi antlaşma 1681 tarihli Bahçesaray Antlaşması olmuştur. Çarlık Rusya, Çar I. Petro ile birlikte sıcak denizlere inme hayali kurmuş ve bunu gerçekleştirmek amacıyla defalarca Osmanlı Devleti ile savaşlar yapmıştır. Petro’ya göre bir devletin pencerelerinde en az biri denize bakmıyorsa o devlet yok olmaya mahkûmdur. İşte bu yüzden Çarlık Rusya sıcak denizler için iki yol denemiştir. Baltık ve Boğazlar bölgesi. Kutsal ittifaklar yapılan savaşların akabinde 1700, İstanbul Antlaşmasının imzalanmasıyla birlikte Çarlık Rusya, Azak Kalesini ele geçirmiş ve böylelikle Karadeniz’e inmeye başlamıştır. Bu antlaşma ile Çarlık Rusya aynı zamanda İstanbul’da elçi bulundurma hakkını da elde etmiştir. Böylelikle, Osmanlı Devletinin de iç işlerine karşıma fırsatını da bulmuştur. İsveç Kralının, Osmanlı devletine sığınması ve ardından yaşanılan sınır ihlalleri ile 170-1711 PRUT Savaşı çıkmış ve savaşı Çarlık Rusya kaybetmiştir. İmzalanan PRUT Antlaşması ile Osmanlı Devleti, Azak Kalesini geri almıştır. Bir süre sonra ise 1736-1739 -, Osmanlı-Rus-Avusturya Savaşı patlak vermiş ve savaşı, Osmanlı Devleti kazanmıştır. Çarlık Rusya’ya AZAK Kalesi yıkılmak şartıyla verilirken, Çarlık Rusya büyük devletler safında yer almıştır. İmzalanan Belgrat Antlaşmasıyla Karadeniz son kez Türk gölü sayılmıştır. 1768-1774, Osmanlı-Rus Savaşı ise Osmanlı için tam bir felaket olmuştur. Savaşta, Çarlık Rusya, Osmanlı donanmasını Çeşme’de yakmıştır. Savaşın akabinde ise 1774 tarihinde Küçük Kaynarca Antlaşması imzalanmış ve Kırım bağımsızlığı kazanmıştır. Aslında bu durum Kırım’ın elimizden çıkış sürecinin de başlangıcı sayılmıştır. II. Mehmet’in 1475 yılında topraklarımıza kattığı Kırım kısa süre içinde Çarlık Rusya’nın bir parçası haline gelmiştir. Antlaşma ile bölge ile kültürel bağlar koparılmamaya çalışılmış ama Kırım için sonun başlangıcı olmuştur. İlk defa halifelik bir antlaşmada siyasi olarak kullanılmıştı. Karadeniz’in Türk gölü olma özelliği kaybolmuş ve Çarlık Rusya, Osmanlı Devletinde ki Ortodoksların da koruculuğunu elde etmiştir. İlk defa bir devlete savaş tazminatı ödenmiş ve Çarlık Rusya kapitülasyonlardan yararlanabilme hakkını elde etmiştir. Küçük Kaynarca, Çarlık Rusya ile imzalanan ve Osmanlı tarihinin en ağır antlaşması olmuştur. İlerleyen yıllarda bu sefer devreye Grek ve DAKYA Projesiyle yine Çarlık Rusya ve Avusturya- Macaristan İmparatorluğu girmiştir. Amaçları, Balkan topraklarını paylaşmak ve büyük Bizans İmparatorluğunu kurmaktı. İşte o an devreye Fransız İhtilali girmiş ve Avusturya- Macaristan İmparatorluğu, Ziştovi Antlaşmasıyla savaştan ve projeden çekilmiştir. Çarlık Rusya ise 1792 Yaş Antlaşmasını imzalamıştır. Yaş Antlaşmasıyla Kırım’ın Rusya’ya ait olduğu kabul edilmiştir. Çarlık Rusya, Çar Petro tarafından çizilen sıcak denizlere ulaşma ve tüm Slavları bir bayrak altında toplama düşüncesinden asla vazgeçmemiştir. 1806-1812, 1828-1828-1829, 1853-1856 Kırım Savaşı ve 1877-1878 Osmanlı-Rus harpleri hep bu düşüncenin bir sonucudur. 1914-1918, I. Dünya Savaşı ve 1939-1945, II. Dünya Savaşı hep bu düşünceyi hayata geçirmenin başka yolları olmuştur. Şimdilerde ise Ukrayna’nın işgali hep sıcak denizlere inme politikasının XXI. Yüzyılda ki hamlelerindendir. Bu yönden bakıldığında Rusya hayallerini sadece ertelemişlerdir diyebiliriz. Ukrayna ise her daim savaş alını olmuş ve devletlerin hedef tahtasında bulunan bir coğrafya haline gelmiştir. Osmanlı Devletinin, Lehistan ile imzaladığı 1672 tarihli BUÇAŞ Antlaşmasıyla bölge Osmanlı toprağı olmuştur. Batıda en geniş sınırlara ulaştığımız dönem ise yine bu antlaşma ile alınan yerler olmuştur.
Köşe Yazıları
Yayınlanma: 04 Mart 2022 - 12:57
RUSYA-UKRAYNA SAVAŞI-1
Tarihi süreç değerlendirildiğinde bugün ki Ukrayna toprakların üzerinde hüküm sürmüş ilk Türk topluluğu olarak İskitler söylenebilir
Köşe Yazıları
04 Mart 2022 - 12:57