Kanunumuzda özel olarak ihdas edilen alanlardan biri de tüketici hukuku ve tüketici uyuşmazlıkları. Çünkü özel olarak ihdas edilen bu alanda özel olarak korunması gereken tüketici ticari bir faaliyet içerisinde değildir veya yaptığı mesleğin icrası kapsamında bir faaliyette bulunmamaktadır. Uygulamada tüketicinin sadece gerçek kişi olabileceği yönünde bir algı olsa da bu doğru değildir. Zira tüzel kişilerde eğer ticari faaliyet ya da mesleki faaliyet kapsamında hareket etmiyorsa tüketici olabileceklerdir. Tüketiciyi korumak için kurulmuş olan dernekler, vakıflar gibi tüketiciyi koruyan ticari örgütler bulunsa da tüketicinin de kendisini bireysel olarak korumayı öğrenmesi gerekmektedir. Tüketicinin, yaptığı her türlü sözleşmede detaylıca bilgilendirilmesi yaptığı işlemin sonuçlarını anlayıp algılayabilmesi gerekli ve zorunludur. Tüketici ile müzakere edilmeksizin detayları tüketiciyi aktarılmaksızın sözleşmede yer almış olan hükümler haksız şart olarak değerlendirilir. Yazımda genel olarak tüketicilerin karşılaşma ihtimali olan ve tüketicinin korunmasını amaçlamak üzere yasal düzenlemelerde yer alan uyuşmazlıklardan bahsederek yargı yolu hakem heyetine başvurudan bahsedeceğim. Uygulamada sıklıkla karşılaşılan ve pandemi sonrası hayatımızın bir parçası haline gelen online alış-veriş ve karşılaşılan sorunlar tüketicilerin uygulamada karşı karşıya kaldığı sorunların büyük bir kısmını oluşturuyor. Online alış-veriş sitelerince bazen tüketicilerin sipariş vermedikleri birtakım ürünler tüketicilere gönderilmektedir. Ancak tüketicilerin bunları kabul etme zorunluluğu bulunmamaktadır. Tüketiciye karşı herhangi bir hak ileri sürmeleri de mümkün değildir. Hatta ve hatta böyle bir durumda- yani tüketiciye sipariş edilmeyen bir malın gönderilmesi durumunda- tüketicinin bu malı göndermek şöyle dursun muhafaza etme zorunluluğu dahi bulunmamaktadır. Böyle bir durumda malı gönderen bunun aksini iddia edebilir. Ancak bu durumda da iddia eden iddiasını ispatla yükümlü olacaktır. Tam bu noktada ayıplı maldan da bahsetmekte fayda görüyorum. Zira neredeyse başına gelmeyen yoktur. İnternette, sosyal medyada gördüğü ve sipariş ettiği ürünle veya her yerde boy boy reklamını gördüğü ürünle, kendisine gönderilen üründe eksik özellikleri olan veya olması gereken özelliklerden bazılarını barındırmayan, gönderilen şekliyle de tüketicinin o üründen beklediği faydayı da azaltacaksa bu ürün ayıplı ürün olarak değerlendirilecektir. İşte tüketiciler karşılaştıkları bu tarz problemlerde eğer ortaya çıkan uyuşmazlık karşılıklı istişareler ile çözülememiş ise tüketici bu durumu yargıya taşıyarak dava açabilir. Tüketici uyuşmazlıklarında dava açmadan önce dava şartı olan arabuluculuğun yerine getirilmesi gerekmektedir. Tüketici adliyelerde bulunan arabuluculuk bürolarına başvurarak dava şartını yerine getirecektir. Uyuşmazlık bu alanda uzmanlaşmış arabulucular tarafından da çözülemez ise o zaman tüketici dava açarak hakkını arayabilecektir. Tüketici uyuşmazlıklarında dava açmadan arabulucuya başvurma şartının istisnasını ise Tüketici Hakem Heyetine başvurular oluşturuyor. Uyuşmazlık eğer belli sınırlarda ise tüketiciler dava açmadan önce Tüketici Hakem heyetlerine başvurması gerekiyor. Belirlenen sınırların üzerindeki uyuşmazlıklar hakkında ancak dava açılabiliyor. 21 Eylül 2022 tarihinde yayınlanan Tüketici Hakem Heyetleri Yönetmeliği ile parasal sınırlarda değişikliğe gidilmiştir. Yönetmelik ile İl ve ilçe hakem heyetleri arasındaki parasal sınır farklılıkları ortadan kaldırılmış oldu. 16 Aralık 2022 tarihinde yayınlanan tebliğ ile Tüketici Hakem Heyetlerini’nin 2023 yılı için yetkili olduğu parasal sınırlar belirlendi. Tebliğ’in 3. Maddesi ile 2023 yılı için Tüketici Hakem Heyetlerine yapılacak başvurularda değeri 66.000 TL (altmışaltı bin) Türk Lirasının altında bulunan uyuşmazlıklarda, İl veya İlçe Tüketici Hakem Heyetleri görevli olduğu düzenlendi. Ancak İl tüketici hakem heyetleri il sınırları içinde, ilçe tüketici hakem heyetleri ise ilçe sınırları içinde yetkili olduğu unutulmamalıdır. Tüketici hakem heyeti kurulmayan ilçelerde Bakanlıkça o ilçe için belirlenen hakem heyeti yetkilidir. Başvurular, tüketicinin yerleşim yerinin bulunduğu veya tüketici işleminin yapıldığı yerdeki tüketici hakem heyetine yapılabilir.
22/12/2022
Av. Selçuk YILDIZ
22/12/2022
Av. Selçuk YILDIZ
