6 Ocak 1915’te sona eren Sarıkamış Harekatı için 22 Aralık 1914’te Erzurum’dan Üç Kolordu İleri Kafkasya Harekatı dahilinde, Sarıkamış’ı Ruslar’dan kurtarmak için hareket etti ve 6 Ocak’ta Mehmetçik’in yenilgisiyle sonlandı.
Facianın komutanları;
9.Kolordu Ali İhsan Paşa,
10.Kolordu Hafız Hakkı Paşa,
11.Kolordu da Abdul Kerim Paşa
3. Ordu Komutanı Hasan İzzet Paşa
Başkomutan; İttihat Terakki’nin liderlerinden, Hürriyet Kahramanı, Saray Damadı ve Harbiye Nazırı Enver Paşa’ydı...
Sarıkamış Harekatı, Sarıkamış girişi, Narman, Oltu, Penek, Kosor Boğazı, Şenkaya, Bardız, Köprüköy, Horasan, Azap, Mecingirt, Karaurgan ve Divik’te gerçekleşen boğaz boğaza muharebelerdir...
*
Üç Kolordunun İlk hedefi Sarıkamış’ı Rus Ordusundan temizlemekti.
Yani Sarıkamış’ı hürriyetine kavuşturmaktı...
Ama istihbarat yetersizdi.
Ermeniler’in elinde olan istihbarat Türkler’e ve Ruslar’a yanlış bilgiler veriyordu, bu durum da doğru stratejiler üretmeye yetmiyordu.
Bir kötü sonuç da Karadeniz’de bulunan Osmanlı’ya ait üç ikmal gemisinin Ruslar tarafından batırılmasıydı...
Bu olumsuz durum zemheride Türk Ordusunu ikmalsiz bırakmıştı.
*
Harekatın genişlemesi de çok etkili olmuştu.
10.Kolordu Komutanı Hafız Hakkı Paşa Oltu’yu aldıktan sonra Kosor Boğazında çatışmaya girmesi ve onunla yetinmeyip Göle üzerine yürümesi, harekatı genişletmişti.
Neyse ki Enver Paşa’nın emriyle; -civardaki köylülerin olumsuz görüşlerine karşın- kestirmeden Allahuekber’i aşmak istemesi ve bu dağda 30 ile 35 bin arasındaki Mehmetçik’i dondurması harekatı kötü etkiledi...
Bahar geldiğinde yaylalara çıkan köylüler, yayla damları ve kaya kovuklarında binlerce Mehmetçikle buluşur ve onları bulundukları yere defnederler...
Sarıkamış önlerindeki Enver Paşa birliklerine Allahuekber’den ulaşan asker sayısı 2500 civarında düşünülürse facianın büyüklüğü iyice anlaşılır.
Kaldı ki Allahuekber Dağları ile Sarıkamış’ın arası 25 kilometredir...
Yani Allahuekber Dağı Şenkaya ilçesi sınırlarındadır. (Şenkaya Şehir Merkezine 12 km)
*
11.Kolordu, Sarıkamış önlerine hiç varamaz.
Çünkü Köprüköy, Horasan, Azap, Mecingirt, Karaurgan ve Divik hattındaki yoğun çatışmalardan fırsat bulamaz...
*
Öyle birilerinin dediği gibi ‘Tek kuruşun atmadan 90 bin askerimiz şehit olmuş değil !...
Genel Kurmay kaynakları harekatın planlandığı şekliyle iyi bir hücum stratejisi olduğunu, ancak şartların kötü giderek etkili olduğundan söz etmekte...
Ve harekattaki kaybın 90 bin değil de 45-60 bin olduğunu yazmakta...
*
Savaş sonunda Hafız Hakkı Paşa, Tifüsten öldü...
Enver Paşa, matbuattaki Sarıkamış haberlerine yasak koydu ve İstanbul’a döndü...
Sarıkamış’tan karşı atağa kalkan Ruslar, adeta sürek avı başlattılar ve yakaladıkları Mehmet’leri Azerbayacan’ın Nargin adasına gönderdiler ve buradan dönen olmadı...
*
Allahuekber; Şehit olacağını bile bile Türk Askeri’nin Komutanının emrini yerine getirmesi, ve bu uğurda çelikleşmiş iradesinin zuhurudur...
Çanakkale de öyle değil midir ?...
