İran’da ne olacağı, nasıl olacağı bütün dünyanın merakla beklediği konular arasında. İran’daki değişim en fazla Türkiye’yi ilgilendiriyor. Irak’taki İran nüfuzu, Irak Kalkınma Yolu Projesi, Irak’da bulunan Haşdişabi güçleri, yine Suriye’de bulunan İran yanlısı unsurlar bir şekilde Türkiye’nin politikaları üzerinde baskı unsuru oluşturuyor. Yine Zengezur koridoru Azerbaycan gibi Türkiye içinde önemli. Orta yol projesinin diğer ucunda ise Çin bulunuyor.
Çin, İran üzerinde oldukça etkili. Çünkü İran ile ciddi ekonomik ilişkileri bulunuyor. Orta yol projesinin Türkiye üzerinden geçtiğini hatırlatalım. Sonuç itibariyle İran’da kimin geleceğini belirleyen başlıklar arasında bu konularda bulunuyor.
“Eski Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Başkanı ve Nükleer Başmüzakerecisi Said Celili Radikal muhafazakârların en etkili isimlerinden biri. Özellikle son üç yıldır İran'da siyaset perdesinin arkasındaki adam olarak biliniyor. Siyasi güçlerin çeşitli pozisyonlarına getirilmesi de dahil olmak üzere birçok değişimin onun görüş ve önerilerine göre yapıldığı söyleniyor. Sert, dominant ve katı yapısı nedeniyle muhafazakâr cenah içerisinde sevilen bir figür değil.
Eski Meclis Başkanı Ali Erdeşir Laricani Muhafazakâr çizgiden ılımlı çizgiye yönelen bir siyasetçi. Seçimde katılımı artırabilecek bir figür. Laricani ailesi, İran’ın yönetici elitlerinden biri olmakla beraber Rafsancani ailesi gibi tasfiye edildi. Hamenei sonrası devrim rehberini belirleme sürecinde sorun çıkaracak bir isim. Cumhurbaşkanı olursa kamusal ve siyasal alandaki etkisini artıracağı gibi kardeşi Sadık Laricani’yi devrim rehberliği için hazırlayacaktır. Ayrıca devrim rehberini belirleme sürecinde Ruhani'nin ekibini kullanma ihtimali de var. Hamenei için tehlikeli ve riskli biri. Bir önceki cumhurbaşkanlığı seçimlerinde adaylığı onaylanmadı için son meclis seçimlerini boykot etti. Seçime katılımın artması ve mevcut atmosferin yumuşaması için adaylığı onaylanabileceği konuşuluyor ama bu ihtimal çok mümkün değil.
Eski Dışişleri Bakanı Cevad Zarif Hem seçime katılımı artırabilecek hem dış ve iç krizleri çözebilecek önemli bir figür. Konumu gereği devrim rehberini belirleme sürecinde önemli bir rol oynayabilecek potansiyele sahip olmasa da DMO’nun diplomasideki varlığından rahatsızlık duyan ve bu konuda birçok kez ihtilaf yaşamış bir isim.
Vekil Cumhurbaşkanı Muhammed Muhbir, tıpkı Reisi gibi Hameneni’ye bağlı tam bir görev adamı. Risksiz ve tehdit oluşturmayacak bir figür. “Reisi’nin yolundan devam” söylemi çıkış noktası olarak alınabilir.
İmam Humeyni Yardım Komitesi Başkanı Pervin Fettah Karabağı Devrim Rehberi Hamenei’ye sadakatiyle bilinen ve Hamenei’nin güvenini kazanmış teknokrat kökenli bir figür. Ahmedinejad döneminde üstlendiği enerji bakanlığı görevinde DMO ile iyi ilişkiler kurmayı başardı. Türklerin oyunu alabilecek bir figür.
Yol ve Şehircilik Bakanı Mihrdad Bezirpaş Hamanei’nin “genç ve devrimci iktidar” söylemine uyan bir figür. Reisi’nin helikopter konvoyunda yer alan diğer iki uçaktan birindeydi. Sadakatli ve tehdit oluşturmayan bir isim olsa da zaman kısıtlı olduğu için riske atılmak istenmeyebilir; yerine daha hazır ve deneyimli seçenekler düşünülebilir.
Mustazaflar Vakfı Başkanı Hüseyin Dehkan Pudeh DMO kökenli bir figür olmakla beraber Hamenei’nin askerî danışmanlığı ve savunma bakanlığı görevini ifa etti.
Bu süreçte Ali Şemhani, Ali Rıza Zakani, Said Muhammed, Mahmud Ahmedinejad ve Muhsin Rızai gibi birçok siyasetçinin adlarının öne çıkması muhtemel.” (Kaynak. Dr. Dilara Eştürk)