“Ey iman edenler! Size, meclislerde yer açın, denilince yer açın ki Allah da size genişlik versin. Size, kalkın, denilince de kalkın ki Allah sizden inananları ve kendilerine ilim verilenleri derecelerle yükseltsin. Allah yaptıklarınızdan haberdardır.” (Mücâdele 11)
İslam inancının temeli Kur’an’dır; ayetler insanı ahlakla güzelleştirmek için çeşitli tutum ve davranış da önerir, yazımıza konu ettiğimiz üsteki ayet bunun bir örneğidir. Kur’an’da ve hadislerde daha başka ayet ve hadisler de adabı muaşeret konusunu ele almıştır. Bazıları şu şekildedir:
"Küçümseyerek surat asıp insanlardan yüz çevirme ve yeryüzünde böbürlenerek yürüme! Çünkü Allah hiçbir kibirleneni, övüngeni sevmez. Yürüyüşünde tabii ol. Sesini alçalt. Çünkü seslerin en çirkini herhalde eşeklerin sesidir!" (Lokman 18-19)
"Evlere girdiğiniz zaman birbirinize, Allah katından mübarek ve hoş bir esenlik dileği olarak, selam verin. İşte Allah, düşünesiniz diye âyetleri size böyle açıklar." (Nûr 61)
“Ey iman edenler! Seslerinizi, Peygamber'in sesinin üstüne yükseltmeyin Birbirinize bağırdığınız gibi, Peygamber'e yüksek sesle bağırmayın, yoksa siz farkına varmadan işledikleriniz boşa gider. (Hucurât 2)
"Gerçekten sizin için, Allah'a ve Ahiret gününe kavuşmayı umanlar ve Allah'ı çok zikredenler için Allah'ın Resul’ünde çok güzel bir örnek vardır." (Ahzâb 21)
Allah’ın Resulü Hazreti Muhammed (sav) de şu tavsiyelerde bulunmuştur:
"Güzel söz sadakadır. " (Buhârî, Edeb 34)
"Sizden biriniz bir meclise vardığında selâm versin. Oturduğu meclisten kalkmak istediği zaman da selâm versin. Önce verdiği selâm, sonraki selâmından daha üstün değildir. " (Ebû Dâvûd, Edeb 139)
Değerlendirme
Metinde sunulan ayetler ve hadisler, İslam'ın ahlak üzerine kurulu bir din olduğunu ve güzellik kavramının sadece fiziksel bir nitelikten ibaret olmadığını vurgular. İslam inancına göre, ahlaki davranışlar ve iyi niyet insanı gerçek anlamda güzelleştirir. Ayetlerde belirtilen, meclislerde yer açma, sesini yükseltmeme, selam verme gibi davranışlar, insanlar arası ilişkilerde saygı ve hoşgörünün önemini gösterir. Bu davranışlar, bireylerin birbirleriyle olan etkileşimlerini düzenler ve toplumsal uyumu sağlar ki konuyla ilgili daha pek çok ayet ve hadis bulunmaktadır.
Kur’an ve hadislerde vurgulanan bu öğretiler, insanlara karşı nazik ve saygılı olmanın, mütevazı davranmanın ve hoşgörülü olmanın önemini hatırlatır. Bu öğretiler, ahlaki değerlerin insan yaşamındaki merkezi rolünü ve bireylerin toplum içindeki davranışlarının, Allah'ın gözetimi altında olduğu inancını yansıtır. Böylece, İslam dini, bireylerin hem dünyevi yaşamlarında hem de ahiret inancında ahlaki mükemmelliğe ulaşmaları için bir yol haritası sunar.
Sonuç olarak, Kur’an ve Hadislerde, İslam'ın, ahlaki erdemlerin ve iyi davranışların insan hayatındaki önemini vurgulayan, derin bir ahlaki ve manevi yapıya sahip olduğunu görmekteyiz. Bu yapı, bireylerin sadece kendilerini değil, aynı zamanda çevrelerindeki toplumu da güzelleştiren değerlere sahip olmalarını teşvik etmektedir.
